Το άρθρο που ακολουθεί μου θύμισε την πρόσφατη συζήτηση που είχα με συνάδελφο των θετικών επιστημών στο σχολείο, όταν με έμφαση μου είπε ότι πρέπει να καταργηθούν τα αρχαία ως μάθημα, γιατί βασανίζουν τα παιδιά. Προς επίρρωση των λεγομένων συμφώνησε έτερος συνάδελφος της ίδιας θετικής κατεύθυνσης και τεχνοκρατικής αντίληψης στην εκπαίδευση με το επιχείρημα περί «αχρηστίας» και ανωφέλειας των αρχαίων. Όχι ότι εκπλήσσομαι ακούγοντας τέτοιες απόψεις από εκπαιδευτικούς και συναδέλφους, καθώς χρόνια τώρα που σύρομαι είτε στα λογής φροντιστήρια είτε στο δημόσιο σχολείο πάντα κάποιος βρίσκεται να μου πει τη γνώμη του ευθαρσώς για το μάθημα που διδάσκω. Ωστόσο, ανέμενα ότι στη δημόσια εκπαίδευση δε θα υπηρετούσαμε τόσο σκληρά τη χρησιμοθηρική αντίληψη για τη γνώση.
Σε μια εποχή που όλα απαξιώνονται και αναζητούμε τη χαμένη τιμή της αρχαίας ελληνικής γραμματείας, διαβάζω συνεντεύξεις πετυχημένων προσωπικοτήτων της διεθνούς οικονομίας και πολιτικής να αναγνωρίζουν τη σημασία της εντρύφησής τους στα αρχαία ελληνικά και αναρωτιέμαι για τη δική μας στάση απέναντι στην αρχαιογνωσία. Άλλωστε υψηλόβαθμοι τεχνοκράτες και πανεπιστημιακοί καθηγητές οικονομολόγοι δεν έριξαν την Ελλάδα στην ξέρα του ΔΝΤ; Περί χρησιμότητας ο λόγος, λοιπόν, των ανθρωπιστικών επιστημών. Παραθέτω το άρθρο ως έχει επικεντρώνοντας στην τελευταία παράγραφο και οι μαθητές μπορούν να το συνδέσουν με την ενότητα της "ανθρωπιστικής παιδείας" που τόσο κοινότοπα επικαλούνται συνήθως ως λύση - πανάκεια σε όλα τα προς διερεύνηση προβλήματα που τους δίνονται
Ο φτωχός συγγενής (ΤΟ ΒΗΜΑ) Παρασκευή 8 Οκτωβρίου 2010
Σε μια εποχή που όλα απαξιώνονται και αναζητούμε τη χαμένη τιμή της αρχαίας ελληνικής γραμματείας, διαβάζω συνεντεύξεις πετυχημένων προσωπικοτήτων της διεθνούς οικονομίας και πολιτικής να αναγνωρίζουν τη σημασία της εντρύφησής τους στα αρχαία ελληνικά και αναρωτιέμαι για τη δική μας στάση απέναντι στην αρχαιογνωσία. Άλλωστε υψηλόβαθμοι τεχνοκράτες και πανεπιστημιακοί καθηγητές οικονομολόγοι δεν έριξαν την Ελλάδα στην ξέρα του ΔΝΤ; Περί χρησιμότητας ο λόγος, λοιπόν, των ανθρωπιστικών επιστημών. Παραθέτω το άρθρο ως έχει επικεντρώνοντας στην τελευταία παράγραφο και οι μαθητές μπορούν να το συνδέσουν με την ενότητα της "ανθρωπιστικής παιδείας" που τόσο κοινότοπα επικαλούνται συνήθως ως λύση - πανάκεια σε όλα τα προς διερεύνηση προβλήματα που τους δίνονται
Ο φτωχός συγγενής (ΤΟ ΒΗΜΑ) Παρασκευή 8 Οκτωβρίου 2010
Βάσω Κιντή
"Σε όλον τον κόσμο οι ανθρωπιστικές σπουδές αντιμετωπίζονται όλο και πιο συχνά ως οι φτωχοί συγγενείς της εκπαίδευσης και της έρευνας. Λιγότεροι φοιτητές τις επιλέγουν, λιγότερα χρήματα συγκεντρώνονται για να τις υποστηρίξουν, πανεπιστημιακά τμήματα αναδιατάσσονται ή κλείνουν. Στη νέα σύνθεση του Εθνικού Συμβουλίου Ερευνας και Τεχνολογίας που ανακοίνωσε το υπουργείο Παιδείας εκλείπουν εντελώς. Οι σπουδές αυτές φαίνονται άχρηστες, περιττές, μια πολυτέλεια για την αργόσχολη τάξη, ένα λείψανο μιας μακρινής εποχής που μοιάζει να μην έχει θέση σήμερα στη ζωή μας.
Οσοι λίγοι τις υπερασπίζονται ακολουθούν, κατά κανόνα, τους εξής δύο δρόμους: είτε αυτάρεσκα θεωρούν πως η αξία τους είναι αυταπόδεικτη (με τίμημα όσοι δεν την αναγνωρίσουν να χαρακτηριστούν αδαείς, άξεστοι και τεχνοκράτες) είτε προβάλλουν μεγαλορρήμονες λόγους περί των σπουδών αυτών, όπως ότι μελετώντας κλασικά κείμενα θα ανακαλύψουμε τα πανανθρώπινα ιδανικά, θα βρούμε το νόημα της ζωής, θα μάθουμε αιώνιες αλήθειες και ηθικά διδάγματα με αποτέλεσμα να γίνουμε καλύτεροι άνθρωποι και πολίτες. Οπως όμως παρατηρεί ο Stanley Fish, οι άνθρωποι των γραμμάτων δεν είναι καθόλου πιο σοφοί ή ηθικοί από τους υπόλοιπους, ενώ επιχειρήματα σαν αυτά ανατροφοδοτούν την παγιωμένη εικόνα ενός αιθεροβάμονος και ελιτίστικου λόγου άσχετου με την πραγματική ζωή. Ούτε μπορούμε να υποστηρίξουμε τις σπουδές αυτές λέγοντας ότι αποτελούσαν ανέκαθεν μέρος της εγκύκλιας παιδείας. Το τι μπορεί να συνέβαινε παλαιά δεν αποτελεί από μόνο του λόγο για να το συνεχίσουμε και στο μέλλον.
"Σε όλον τον κόσμο οι ανθρωπιστικές σπουδές αντιμετωπίζονται όλο και πιο συχνά ως οι φτωχοί συγγενείς της εκπαίδευσης και της έρευνας. Λιγότεροι φοιτητές τις επιλέγουν, λιγότερα χρήματα συγκεντρώνονται για να τις υποστηρίξουν, πανεπιστημιακά τμήματα αναδιατάσσονται ή κλείνουν. Στη νέα σύνθεση του Εθνικού Συμβουλίου Ερευνας και Τεχνολογίας που ανακοίνωσε το υπουργείο Παιδείας εκλείπουν εντελώς. Οι σπουδές αυτές φαίνονται άχρηστες, περιττές, μια πολυτέλεια για την αργόσχολη τάξη, ένα λείψανο μιας μακρινής εποχής που μοιάζει να μην έχει θέση σήμερα στη ζωή μας.
Οσοι λίγοι τις υπερασπίζονται ακολουθούν, κατά κανόνα, τους εξής δύο δρόμους: είτε αυτάρεσκα θεωρούν πως η αξία τους είναι αυταπόδεικτη (με τίμημα όσοι δεν την αναγνωρίσουν να χαρακτηριστούν αδαείς, άξεστοι και τεχνοκράτες) είτε προβάλλουν μεγαλορρήμονες λόγους περί των σπουδών αυτών, όπως ότι μελετώντας κλασικά κείμενα θα ανακαλύψουμε τα πανανθρώπινα ιδανικά, θα βρούμε το νόημα της ζωής, θα μάθουμε αιώνιες αλήθειες και ηθικά διδάγματα με αποτέλεσμα να γίνουμε καλύτεροι άνθρωποι και πολίτες. Οπως όμως παρατηρεί ο Stanley Fish, οι άνθρωποι των γραμμάτων δεν είναι καθόλου πιο σοφοί ή ηθικοί από τους υπόλοιπους, ενώ επιχειρήματα σαν αυτά ανατροφοδοτούν την παγιωμένη εικόνα ενός αιθεροβάμονος και ελιτίστικου λόγου άσχετου με την πραγματική ζωή. Ούτε μπορούμε να υποστηρίξουμε τις σπουδές αυτές λέγοντας ότι αποτελούσαν ανέκαθεν μέρος της εγκύκλιας παιδείας. Το τι μπορεί να συνέβαινε παλαιά δεν αποτελεί από μόνο του λόγο για να το συνεχίσουμε και στο μέλλον.
Η υπεράσπιση των ανθρωπιστικών σπουδών δεν πρέπει ωστόσο να γίνεται με όρους άμεσης και απτής οικονομικής ωφέλειας (πόσα χρήματα θα κερδίσουμε), γιατί έτσι τις μετατρέπουμε σε κάτι άλλο από αυτό που είναι, ούτε όμως με υπεροψία, σαν να μην υπάρχει καν χρεία δικαιολόγησης, σαν κάθε μνεία ωφέλειας να αποτελεί γι΄ αυτές ύβρι. Σε τι ωφελούν, λοιπόν, οι ανθρωπιστικές σπουδές; Μπορούν να προσφέρουν αναλυτικές δεξιότητες, να καλλιεργήσουν την κριτική σκέψη και τη φαντασία, να ενισχύσουν τη δημιουργικότητα. Αναλύοντας και ερμηνεύοντας κείμενα αποκτούμε την ικανότητα να κατανοούμε άλλους ανθρώπους. Ακούγοντας μουσική και βλέποντας έργα τέχνης οξύνουμε τις αισθήσεις μας, καλλιεργούμε την ευαισθησία μας και την παρατηρητικότητά μας, διευρύνουμε το φάσμα της εμπειρίας μας. Ολα αυτά είναι εφόδια ζωής είτε πρόκειται να κάνουμε ένα απλό επάγγελμα είτε πρόκειται ν΄ ανοίξουμε νέους δρόμους στις επιστήμες, στις τέχνες, στη ζωή. Για όλους αυτούς τους λόγους θεωρώ πως οι ανθρωπιστικές σπουδές πρέπει να αποτελούν υποχρεωτικό μέρος της πανεπιστημιακής εκπαίδευσης ακόμη και αν σπουδάζει κανείς μαθηματικά, φυσικές, κοινωνικές ή τεχνολογικές επιστήμες. Η δε έρευνα στους τομείς αυτούς μπορεί να αποδειχθεί πολλαπλά επωφελής ειδικά για την Ελλάδα. Στην αρχαιολογία, στην ιστορία, στην ανθρωπολογία, στη φιλοσοφία, στη φιλολογία η Ελλάδα μπορεί να βρεθεί, χωρίς καν μεγάλες επενδύσεις, στο επίκεντρο του παγκόσμιου ενδιαφέροντος. Στις επιστήμες και στην τεχνολογία, λόγω μεγέθους, έλλειψης παράδοσης και υποδομών, αναγκαζόμαστε να ακολουθούμε ασθμαίνοντας, μεμονωμένα και αποσπασματικά, όσα συμβαίνουν στον διεθνή χώρο. Στις ανθρωπιστικές σπουδές, όμως, θα μπορούσαμε να δημιουργήσουμε ισχυρές ακαδημαϊκές και ερευνητικές παραδόσεις και να αποτελέσουμε παγκόσμιο σημείο αναφοράς."
Η κυρία Βάσω Κιντή είναι αναπληρώτρια καθηγήτρια Φιλοσοφίας στο Πανεπιστήμιο Αθηνών.
Διαβάστε περισσότερα: http://www.tovima.gr/default.asp?pid=46&ct=6&artId=318561&dt=08/10/2010#ixzz11ywvM6id
Η κυρία Βάσω Κιντή είναι αναπληρώτρια καθηγήτρια Φιλοσοφίας στο Πανεπιστήμιο Αθηνών.
Διαβάστε περισσότερα: http://www.tovima.gr/default.asp?pid=46&ct=6&artId=318561&dt=08/10/2010#ixzz11ywvM6id
Βάσω μου έχεις απόλυτο δίκιο και στους προβληματισμούς σου και στις κρίσεις σου. Όσοι βλέπουν τις ανθρωπιστικές σπουδές περιττές δεν έχουν μάλλον συνειδητοποιήσει ότι μόνο με εκείνες διαμορφώνουν οι άνθρωποι ήθος, και πρόοδος χωρίς ήθος θα ήταν ανύπαρκτη ή ,ακόμη χειρότερα, επικίνδυνη
ΑπάντησηΔιαγραφήΜετά τα σημερινά χάλια και την καταστροφή του σχολείου μας νομίζω ότι η τραγική απαιδευσία των μαθητών μας αναδείχθηκε σε όλο το μεγαλείο της.
ΑπάντησηΔιαγραφή