Α Ν Θ Ρ Ω Π Ι Ν Α Δ Ι Κ Α Ι Ω Μ Α Τ Α
Από την έκδοση του Ελληνικού τμήματος Διεθνούς Αμνηστίας (εκδόσεις Πλέθρον, 1987)
ΕΙΣΑΓΩΓΗΟ Καταστατικός Χάρτης των Ηνωμένων Εθνών, που συντάχθηκε πριν από τη λήξη του Δευτέρου Παγκοσμίου Πολέμου, συνδέει στις δύο πρώτες φράσεις του τη βούληση για την εξασφάλιση της ειρήνης στον κόσμο με τη διακήρυξη της πίστης στα θεμελιώδη ανθρώπινα δικαιώματα:
«Εμείς οι Λαοί των Ηνωμένων Εθνών αποφασισμένοι να σώσουμε τις ερχόμενες γενεές από τη μάστιγα τον πολέμου, που δύο φορές στα χρόνια μας έφερε στην ανθρωπότητα ανείπωτη θλίψη, να διακηρύξουμε και πάλι την πίστη μας στα θεμελιώδη ανθρώπινα δικαιώματα, στην αξιοπρέπεια και στην αξία του ανθρώπου, στα ίσα δικαιώματα ανδρών και γυναικών
και μεγάλων και μικρών εθνών...»
Έτσι αναγνωρίστηκε διεθνώς ότι ο σεβασμός για τα αναφαίρετα δικαιώματα του ανθρώπου αποτελεί το θεμέλιο της ελευθερίας, της δικαιοσύνης και της ειρήνης στον κόσμο. Η παραγνώριση αυτής της αξίας μπορεί να οδηγήσει σε εξέγερση ή πόλεμο ως διέξοδο στην αφόρητη πίεση• η παραγνώριση αυτής της αξίας οδήγησε στις βαρβαρότητες του Δευτέρου Παγκοσμίου Πολέμου. Αποτελεσματική διεθνής κατοχύρωση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων είναι ουσιώδης προϋπόθεση της διεθνούς ειρήνης και προόδου.
Σύμφωνα με το πνεύμα αυτής της δέσμευσης υιοθετήθηκε από τη Γενική Συνέλευση του ΟΗΕ η Οικουμενική Διακήρυξη των Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων στις 10 Δεκεμβρίου 1948 -ημέρα που σήμερα γιορτάζεται σ' ολόκληρο τον κόσμο ως Ημέρα Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων. Η Οικουμενική Διακήρυξη είναι η πιο πλατιά αναγνωρισμένη δήλωση για τα ανθρώπινα δικαιώματα και χαρακτηρίζεται «ως κοινό ιδανικό για όλους τους λαούς και όλα τα έθνη».
Η Οικουμενική Διακήρυξη ενοποίησε διακηρύξεις που έγιναν στη διάρκεια του Δευτέρου Παγκοσμίου Πολέμου (Ατλαντικός Χάρτης 1941, Διακήρυξη των Ηνωμένων Εθνών 1942, Προτάσεις του.Dumbarton Oaks 1944), διατάξεις συνθηκών ειρήνης μετά τον πόλεμο και προτάσεις που έγιναν από την ίδρυση των Ηνωμένων Εθνών στο Σαν Φραγκίσκο το 1945.
Δικαίωμα είναι ένα αγαθό που όλοι οι άνθρωποι το δικαιούνται, όπως το δικαίωμα της ζωής ή το δικαίωμα της ψήφου, το δικαίωμα της ελεύθερης έκφρασης, το δικαίωμα στη μόρφωση κ.ά. Αυτά τα δικαιώματα δεν αρκεί να διακηρύσσονται σε Συντάγματα, σε νόμους ή σε διεθνείς συμβάσεις. Πρέπει να τηρούνται στην πράξη για να μπορούμε να ζούμε με ελευθερία, ασφάλεια και αξιοπρέπεια.
Η ιδέα της ελευθερίας, η έννοια των φυσικών δικαιωμάτων που δεν μπορούν να παραβιαστούν από καμία αρχή και των δικαιωμάτων που οι αρχές είναι υποχρεωμένες να εξασφαλίζουν στους πολίτες, έχει ενσωματωθεί, μετά από αγώνες αιώνων, στα Συντάγματα και στο νομικό σύστημα των περισσοτέρων χωρών. Μετά τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο ο κόσμος συνειδητοποίησε την ανάγκη για θεσμοθέτηση διεθνών προτύπων, που θα ίσχυαν για όλους τους λαούς και θα διατυπώνονταν σε διεθνείς συμβάσεις που θα δέσμευαν όλα τα κράτη.
Η κεντρική έννοια των ανθρωπίνων δικαιωμάτων είναι η εγγενής αξιοπρέπεια του ανθρώπου. Ο σεβασμός αυτής της αξιοπρέ¬πειας είναι η μόνη αξία πάνω στην οποία μπορεί να βασιστεί η αρμονία και η συνεργασία ανάμεσα στα άτομα, στα θεσμικά όργανα και στα έθνη. Τα ανθρώπινα δικαιώματα είναι σύμφυτα με την ανθρώπινη ύπαρξη. Είναι παγκόσμια- είναι το θεμέλιο της δικαιοσύνης και της ειρήνης• είναι το θεμέλιο της ανθρώπινης φύσης- χωρίς αυτά δεν μπορούμε να ζούμε ως ανθρώπινα όντα.
Η ΟΙΚΟΥΜΕΝΙΚΗ ΔΙΑΚΗΡΥΞΗ ΤΩΝ ΑΝΘΡΩΠΙΝΩΝ ΔΙΚΑΙΩΜΑΤΩΝ
Τα 30 άρθρα της Οικουμενικής Διακήρυξης ορίζουν:
- Ελευθερία και ισότητα στα δικαιώματα.
- Το δικαίωμα για δίκαιη και ίση μεταχείριση.
- Το δικαίωμα στη ζωή.
- Απαγόρευση της δουλείας.-
- Απαγόρευση των βασανιστηρίων.
- Το δικαίωμα στην αναγνώριση της νομικής προσωπικότητας.
- Το δικαίωμα της ισότητας απέναντι στον νόμο.
- Το δικαίωμα της νομικής προστασίας.
- Το δικαίωμα στην προσωπική ασφάλεια.
- Το δικαίωμα για τίμια δίκη.
- Εξασφάλιση αμερόληπτης δικαστικής κρίσης.
- Το απαραβίαστο της ιδιωτικής ζωής.
- Το δικαίωμα της ελεύθερης διακίνησης και εγκατάστασης.
- Το δικαίωμα του πολιτικού ασύλου.
- Το δικαίωμα της ιθαγένειας.
- Το δικαίωμα του γάμου.
- Το δικαίωμα της ιδιοκτησίας.
- Ελευθερία της σκέψης, της συνείδησης και της θρησκείας.
- Το δικαίωμα της ελευθερίας της γνώμης και της έκφρασης.
- Το δικαίωμα των ειρηνικών συγκεντρώσεων και του συνεταιρισμού.
- Το δικαίωμα της συμμετοχής στα δημόσια πράγματα।
-Το δικαίωμα για κοινωνική ασφάλιση.
- Το δικαίωμα στην εργασία.
- Το δικαίωμα στην ανάπαυση.
- Το δικαίωμα για επαρκές βιοτικό επίπεδο.
- Το δικαίωμα στην εκπαίδευση.
- Το δικαίωμα στον πολιτισμό.
- Το δικαίωμα της προστασίας των δικαιωμάτων.
- Καθήκοντα προς την κοινότητα και σεβασμό των δικαιωμάτων.
- Επαγρύπνηση για την υπεράσπιση των δικαιωμάτων.
Η Οικουμενική Διακήρυξη διατυπώνει πρώτα τη φιλοσοφική της αρχή ότι το δικαίωμα της ελευθερίας και της ισότητας είναι σύμφυτο δικαίωμα του ανθρώπου και δεν μπορεί να απαλλοτριωθεί ότι η έμφυτη αξιοπρέπεια του ανθρώπινου όντος αποτελεί τη βάση για την αναγνώριση όλων των άλλων ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Μετά διατυπώνει την αρχή της ισότητας και της μη διάκρισης, που είναι κεντρική αρχή στο διεθνές δίκαιο για τα ανθρώπινα δικαιώματα και συνεχίζει με την εξαγγελία των τριών αλληλένδετων δικαιωμάτων που θεωρούνται αναγκαία για την απολαβή όλων των άλλων δικαιωμάτων, όπως το δικαίωμα στη ζωή, το δικαίωμα στην ελευθερία και το δικαίωμα στην ασφάλεια του ατόμου. Η Οικουμενική Διακήρυξη εξαγγέλλει τα πολιτικά και ατομικά δικαιώματα όπως και τα οικονομικά, κοινωνικά και πολιτιστικά δικαιώματα, αναγνωρίζοντας ότι τα δικαιώματα αυτά είναι αλληλένδετα, αλληλεξάρτητα και εξίσου απαραίτητα.
Τα δικαιώματα συνεπάγονται υποχρεώσεις. Ελευθερία χωρίς αίσθηση ευθύνης εύκολα εκφυλίζεται σε κατάχρηση της ελευθερίας. Η Οικουμενική Διακήρυξη είναι μια δήλωση για τις ανθρώπινες σχέσεις, που ορίζει ότι τα δικαιώματα που διεκδικεί ένα άτομο πρέπει να αντισταθμίζονται από αντίστοιχες υποχρεώσεις, που τις αποδέχεται το άτομο. Το προτελευταίο άρθρο της Διακήρυξης ορίζει: «Στην άσκηση των δικαιωμάτων του και των ελευθεριών του κανείς δεν υπόκειται σε περιορισμούς άλλους από αυτούς που οι νόμοι ορίζουν, με σκοπό να εξασφαλίζεται η αναγνώριση και ο σεβασμός των δικαιωμάτων και των ελευθεριών των άλλων και να ικανοποιούνται οι δίκαιες απαιτήσεις της ηθικής, της δημόσιας τάξης και της ευημερίας σε μια δημοκρατική κοινωνία».
Το σύνολο των ανθρωπίνων δικαιωμάτων που περιέχονται στην Οικουμενική Διακήρυξη έχει αποτελέσει το μέτρο με το οποίο κρίνουμε τη γενική έννοια των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και την εφαρμογή τους σε χώρες και σε μεμονωμένες περιπτώσεις. Πολλές χώρες έχουν ενσωματώσει άρθρα της Διακήρυξης στα Συντάγματά τους και στη νομοθεσία τους. Η Οικουμενική Διακήρυξη δεν έχει νομική ισχύ, ούτε τη μορφή διεθνούς σύμβασης που επικυρώνεται από τα κράτη. Είναι μια εξαγγελία αρχών. Η συμμετοχή ενός κράτους στα Ηνωμένα Έθνη συχνά θεωρείται ως σιωπηρή αποδοχή των αρχών της Διακήρυξης.
ΑΤΟΜΙΚΑ – ΠΟΛΙΤΙΚΑ ΔΙΚΑΙΩΜΑΤΑ
ΤΟ ΔΙΚΑΙΩΜΑ ΣΤΗ ΖΩΗ
ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ ΚΑΙ ΑΣΦΑΛΕΙΑ ΤΟΥ ΑΤΟΜΟΥ
ΑΠΑΓΟΡΕΥΣΗ ΒΑΣΑΝΙΣΤΗΡΙΩΝ
ΑΠΑΓΟΡΕΥΣΗ ΔΟΥΛΕΙΑΣ
ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ ΜΕΤΑΚΙΝΗΣΗΣ ΚΑΙ ΔΙΑΜΟΝΗΣ
ΠΡΟΣΤΑΣΙΑ ΑΠΟ ΑΥΘΑΙΡΕΤΗ ΦΥΛΑΚΙΣΗ
ΑΠΑΓΟΡΕΥΣΗ ΤΩΝ ΔΙΑΚΡΙΣΕΩΝ
ΙΣΟΤΗΤΑ ΔΙΚΑΙΩΜΑΤΩΝ ΑΝΔΡΩΝ – ΓΥΝΑΙΚΩΝ
ΙΣΟΤΗΤΑ ΕΝΩΠΙΟΝ ΤΩΝ ΔΙΚΑΣΤΗΡΙΩΝ
ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ ΣΚΕΨΗΣ, ΣΥΝΕΙΔΗΣΗΣ ΚΑΙ ΘΡΗΣΚΕΙΑΣ
ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ ΓΝΩΜΗΣ ΚΑΙ ΕΚΦΡΑΣΗΣ
ΙΣΟΤΗΤΑ ΑΠΕΝΑΝΤΙ ΣΤΟ ΝΟΜΟ
ΤΟ ΑΠΑΡΑΒΙΑΣΤΟ ΤΗΣ ΙΔΙΩΤΙΚΗΣ ΖΩΗΣ
ΑΝΘΡΩΠΙΣΤΙΚΗ ΜΕΤΑΧΕΙΡΙΣΗ ΚΡΑΤΟΥΜΕΝΩΝ
ΠΡΟΣΤΑΣΙΑ ΑΛΛΟΔΑΠΩΝ ΑΠΟ ΑΥΘΑΙΡΕΤΗ ΑΠΕΛΑΣΗ
ΔΙΚΑΙΩΜΑΤΑ ΜΕΙΟΝΟΤΗΤΩΝ (παιδεία, θρησκεία, γλώσσα)
ΑΠΑΓΟΡΕΥΣΗ ΠΡΟΠΑΓΑΝΔΑΣ ΓΙΑ ΠΟΛΕΜΟ, ΜΙΣΟΣ ΚΑΙ ΔΙΑΚΡΙΣΕΙΣ
ΤΟ ΔΙΚΑΙΩΜΑ ΤΗΣ ΕΙΡΗΝΙΚΗΣ ΣΥΝΑΘΡΟΙΣΗΣ
ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ ΤΟΥ ΣΥΝΕΤΑΙΡΙΣΜΟΥ (αφορά και τα οικονομικά –κοινωνικά δικαιώματα με τη μορφή της σύστασης συνδικάτων)
ΔΙΚΑΙΩΜΑ ΨΗΦΟΥ ΚΑΙ ΥΠΟΨΗΦΙΟΤΗΤΑΣ (εκλέγειν – εκλέγεσθαι)
ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ - ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ – ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΑ ΔΙΚΑΙΩΜΑΤΑ
Το Διεθνές Σύμφωνο για τα Οικονομικά, Κοινωνικά και Πολιτιστικά Δικαιώματα που καταρτίστηκε μαζί με το Διεθνές Σύμφωνο για τα Ατομικά και Πολιτικά Δικαιώματα τέθηκε σε ισχύ στις 3 Ιανουαρίου 1976 Εκφράζει την πεποίθηση ότι η προαγωγή των οικονομικών, κοινωνικών και πολιτιστικών δικαιωμάτων, όπως και των ατομικών και πολιτικών δικαιωμάτων είναι «υψίστης σημασίας για την πλήρη αναγνώριση της ανθρώπινης αξιοπρέπειας και αξίας και για την επίτευξη των θεμιτών επιδιώξεων του κάθε ατόμου. το ιδεώδες του ελεύθερου, του απαλλαγμένου από φόβο και ένδεια ανθρώπινου όντος, δεν μπορεί να πραγματοποιηθεί παρά μόνον εφόσον δημιουργηθούν οι προϋποθέσεις κάτω από τις οποίες ο καθένας θα μπορεί να απολαμβάνει τα οικονομικά, κοινωνικά και πολιτιστικά του δικαιώματα, όπως και τα ατομικά και πολιτικά δικαιώματά του.
Τα κοινωνικά, οικονομικά και πολιτιστικά δικαιώματα εξασφαλίζουν την ικανοποίηση των περισσοτέρων φυσικών αναγκών του ανθρώπου και η συνειδητοποίηση τους μας φέρνει πιο κοντά στο ιδεώδες της κοινωνίας των ίσων πολιτών. Από το βαθμό συνειδητοποίησης των δικαιωμάτων αυτών στις διάφορες κοινωνίες εξαρτάται και η δυνατότητα των πολιτών τους να ασκούν τα ατομικά και πολιτικά τους δικαιώματα.
ΔΙΚΑΙΩΜΑ ΕΡΓΑΣΙΑΣ ΚΑΙ ΙΚΑΝΟΠΟΙΗΤΙΚΩΝ ΣΥΝΘΗΚΩΝ ΕΡΓΑΣΙΑΣ (προϋπόθεση για την ανθρώπινη αξιοπρέπεια)= δίκαιη αμοιβή, ίση αμοιβή για ίση εργασία, ασφαλείς και υγιεινές συνθήκες εργασίας, ίδιες ευκαιρίες για προαγωγή, λογικό ωράριο εργασίας, ανάπαυση και διακοπές. Το δικαίωμα στην «πληρωμένη αργία» όπως λέγεται
ΔΙΚΑΙΩΜΑ ΣΥΣΤΑΣΗΣ ΣΥΝΔΙΚΑΤΩΝ ΚΑΙ ΔΙΚΑΙΩΜΑ ΤΗΣ ΑΠΕΡΓΙΑΣ
ΔΙΚΑΙΩΜΑ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗΣ ΑΣΦΑΛΙΣΗΣ, ΠΡΟΣΤΑΣΙΑΣ ΤΗΣ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑΣ
ΔΙΚΑΙΩΜΑ ΓΙΑ ΙΚΑΝΟΠΟΙΗΤΙΚΟ ΕΠΙΠΕΔΟ ΔΙΑΒΙΩΣΗΣ
ΔΙΚΑΙΩΜΑ ΣΤΗΝ ΥΓΕΙΑ (περίθαλψη, υγειονομικές παροχές)
ΔΙΚΑΙΩΜΑ ΣΤΗΝ ΠΑΙΔΕΙΑ, ΣΤΗΝ ΥΠΟΧΡΕΩΤΙΚΗ ΚΑΙ ΣΤΟΙΧΕΙΩΔΗ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ
ΔΙΚΑΙΩΜΑ ΣΤΗ ΣΥΜΜΕΤΟΧΗ ΣΤΗΝ ΠΝΕΥΜΑΤΙΚΗ ΖΩΗ ΚΑΙ ΣΤΑ ΑΓΑΘΑ ΤΗΣ ΕΠΙΣΤΗΜΗΣ ( η UΝΕSCΟ ιδρύθηκε ακριβώς για να συμβάλει στην ειρήνη και στην ασφάλεια με την ανάπτυξη της συνεργασίας μεταξύ των εθνών δια μέσου της εκπαίδευσης, της επιστήμης και της πνευματικής καλλιέργειας με σκοπό να προάγουν τον διεθνή σεβασμό για τη δικαιοσύνη, το κράτος δικαίου και των ανθρωπί-νων δικαιωμάτων και θεμελιωδών ελευθεριών...Τα άρθρα του Συμφώνου βασίζονται στην αρχή ότι η γνώση αποτελεί τη βασική προϋπόθεση τόσο για την ανάπτυξη των δια-νοητικών και πρακτικών ικανοτήτων του ατόμου, όσο και για τη διαμόρφωση των διαθέσεων και της συμπεριφοράς που ευνοούν τη διεθνή κατανόηση. Όλες αυτές οι αλληλοσυνδέσεις ασκούνται με ολοκληρωμένο τρόπο στην εκπαίδευση. Η πρόοδος στον αγώνα εναντίον της αμάθειας εξασφαλίζει την επιτυχία στην κατάκτηση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων.)
H Σύμβαση για τα Δικαιώματα του Παιδιού
Η Σύμβαση για τα Δικαιώματα του Παιδιού υιοθετήθηκε ομόφωνα από τη Γενική Συνέλευση των Ηνωμένων Εθνών στις 20 Νοεμβρίου του 1989. Έως σήμερα έχει επικυρωθεί από 193 χώρες, ενώ δεν την έχουν επικυρώσει δύο. Η Ελλάδα την επικύρωσε στις 2 Δεκεμβρίου του 1992.Περισσότερα στην αντίστοιχη ηλεκτρονική διεύθυνση της UNICEF
http://www.unicef.gr/reports/symb.phpΤΡΙΤΗ ΓΕΝΙΑ ΔΙΚΑΙΩΜΑΤΩΝΣ΄ αυτήν υπάγονται δικαιώματα των οποίων η σημασία και αναγκαιότητα αναδείχθηκαν τις τελευταίες δεκαετίες
ΠΡΟΣΤΑΣΙΑ ΤΟΥ ΦΥΣΙΚΟΥ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ (ως προϋπόθεση της ποιότητας ζωής των ανθρώπων και ασφαλιστικής δικλίδας για το μέλλον των επερχόμενων γενεών)
ΠΡΟΣΤΑΣΙΑ ΤΗΣ ΑΝΘΡΩΠΙΝΗΣ ΑΞΙΟΠΡΕΠΕΙΑΣ ΚΑΙ ΤΟΥ ΓΟΝΙΔΙΩΜΑΤΟΣ
ΑΡΘΡΑ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑ ΤΟΥ ΑΝΘΡΩΠΟΥ ΑΠΟ ΠΑΡΑΝΟΜΑ ΠΕΙΡΑΜΑΤΑ ΚΛΩΝΟΠΟΙΗΣΗΣ ΚΑΙ ΓΕΝΕΤΙΚΗΣ ΜΗΧΑΝΙΚΗΣ
(Η προστασία της ανθρώπινης αξιοπρέπειας, τα ανθρώπινα δικαιώματα, η μοναδικότητα και η διαφορετικότητα των ανθρώπων είναι θεμελιώδεις αξίες και δεν μπορούν να πληγούν από κανένα αποτέλεσμα επιστημονικών ερευνών, συμπεριλαμβανομένης της αποκωδικοποίησης του ανθρώπινου γονιδιώματος. Με αυτό το πνεύμα συντάχθηκε η «Παγκόσμια Διακήρυξη για το Ανθρώπινο Γονιδίωμα και τα Ανθρώπινα Δικαιώματα», η οποία υιοθετήθηκε ομόφωνα από τα μέλη της Γενικής Συνέλευσης της ΟΥΝΕΣΚΟ στην 29η Συνοδό της, που πραγματοποιήθηκε στις 11 Νοεμβρίου 1997
Άρθρο 1: Το ανθρώπινο γονιδίωμα αποτελεί την έκφανση της θεμελιώδους ενότητας όλων των μελών της ανθρώ¬πινης οικογένειας, καθώς και την αναγνώριση της μοναδικότητας και της διαφορετικότητας που ενυπάρχουν στο κάθε μέλος ξεχωριστά. Κατά μία έννοια συμβολίζει την κληρονομιά της ανθρωπότητας.
Άρθρο 2: α) Η αξιοπρέπεια και τα δικαιώματα του καθενός είναι σεβαστά, ανεξάρτητα από τα γενετικά του χαρακτηριστικά. β) Λόγω αυτής της αξιοπρέπειας, κάθε αναγωγή του ατόμου στα γενετικά του χαρακτηριστικά είναι απαρά¬δεκτη και ο σεβασμός της μοναδικότητας και της διαφορετικότητας του επιβεβλημένος.
Άρθρο 3: Το ανθρώπινο γονιδίωμα, το οποίο από τη φύση του εξελίσσεται, υπόκειται σε μεταλλάξεις. Περιέχει δυνατότητες οι οποίες εκφράζονται ποικιλοτρόπως, ανάλογα με το φυσικό και κοινωνικό περιβάλλον κάθε ατόμου, όπως είναι η κατάσταση της υγείας του, οι συνθήκες ζωής, η διατροφή και η εκπαίδευσή του.
Άρθρο 4: Το ανθρώπινο γονιδίωμα στη φυσική του κατάσταση δεν μπορεί να αποτελέσει αφορμή για οικονομικό κέρδος.
Άρθρο 5: α) Κάθε έρευνα, θεραπεία ή διάγνωση που επηρεάζει το γονιδίωμα ενός ατόμου θα επιτρέπεται μόνο αφού προηγουμένως έχουν εκτιμηθεί σε βάθος τα δυνατά οφέλη και οι δυ-νατοί κίνδυνοι που απορρέουν από μία τέτοια ενέργεια και πάντα εφόσον αυτή η ενέργεια βρίσκεται σε συμφωνία με ό,τι άλλο προβλέπει η εθνική νομοθεσία.
β) Σε κάθε περίπτωση είναι απαραίτητη η προκαταρκτική, αβίαστη και επίσημη συγκατάθεση του ενδιαφερομένου προσώπου. Αν το άτομο δεν είναι σε θέση να συναινέσει, η σχετική συγκατάθεση ή η εξουσιοδότηση θα επιτυγχάνεται όπως ορίζει ο νόμος, με γνώμονα τα συμφέροντα του ενδιαφερομένου ατόμου.
γ) Επιπλέον, στην περίπτωση της έρευνας, τα πρωτόκολλα θα υποβάλλονται για προκαταρκτικό έλεγχο σύμφωνα με τους σχετικούς διεθνείς και εθνικούς κανόνες και οδηγίες.
δ) Αν σύμφωνα με το νόμο ένα άτομο δεν είναι σε θέση να συναινέσει, η έρευνα που θα επηρεάσει το γονιδίωμα του θα μπορεί να διεξαχθεί μόνο εφόσον αποσκοπεί ευθέως στη βελτίωση της υγείας του και θα υπόκειται σε όλους τους κανόνες προστασίας που ορίζει ο νόμος. Έρευνα η οποία δεν αποφέρει άμεσο όφελος στην υγεία του ενδιαφερομένου μπορεί να διεξαχθεί μόνο εξαιρετικά, με την πλέον ενδεδειγμένη προσοχή, και μόνο αν εκθέτει το άτομο στον ελάχιστο κίνδυνο και του επιφέρει την ελάχιστη ενόχληση και εφόσον η έρευνα αποσκοπεί στο να συνεισφέρει οφέλη στην υγεία άλ¬λων ατόμων της ίδιας ηλικιακής κατηγορίας και των ιδίων γενετικών συνθηκών, και πάλι εφόσον η έρευνα συμφωνεί με τους όρους που προβλέπει ο νόμος και τέλος υπό την προϋπόθεση ότι δεν αντίκειται στα ατομικά δικαιώματα του ενδιαφερομένου.
Άρθρο 6: Κανείς δεν θα υπόκειται σε διακρίσεις που απορρέουν από τα γενετικά χαρακτηριστικά και οι οποίες αποσκοπούν ή θα έχουν ως αποτέλεσμα την παραβίαση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, των θεμελιωδών ελευθεριών και της ανθρώπινης αξιοπρέπειας.
Άρθρο 7: Η κατοχή ή η διατήρηση γενετικών δεδομένων, τα οποία σχετίζονται με την ταυτότητα κάποιου ατόμου και τα οποία εξυπηρετούν ερευνητικούς ή άλλους σκοπούς, θα πρέπει να είναι εμπιστευτικού χαρακτήρα, όπως ορίζει ο νόμος.
Άρθρο 8: Κάθε άτομο θα έχει το δικαίωμα, σύμφωνα με τη διεθνή και την εθνική νομοθεσία, να διεκδικήσει αποζημίωση για κάθε ζημιά που θα υποστεί και η οποία θα προέρχεται με άμεσο και ρητό τρόπο από χρήση που επηρεάζει το γονιδίωμά του.
Άρθρο 9: Για την προστασία των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και των θεμελιωδών ελευθεριών, κάθε απόκλιση από τις αρχές της συναίνεσης και του ιδιωτικού απορρήτου θα είναι αποδεκτή μόνο εφόσον ο νόμος το προβλέπει και ισχυροί λόγοι συνηγορούν σε αυτήν και μόνο, εφόσον αυτή κινείται εντός των πλαισίων της διεθνούς και της εθνικής νομοθεσίας καθώς και των αν¬θρωπίνων δικαιωμάτων.)
ΘΕΜΑ ΠΑΝΕΛΛΑΔΙΚΩΝ ΕΞΕΤΑΣΕΩΝ ΠΟΥ ΑΦΟΡΑ ΣΤΑ ΑΝΘΡΩΠΙΝΑ ΔΙΚΑΙΩΜΑΤΑ
ΕΠΑΝΑΛΗΠΤΙΚΕΣ ΑΠΟΛΥΤΗΡΙΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ Γ΄ ΤΑΞΗΣ ΗΜΕΡΗΣΙΟΥ ΓΕΝΙΚΟΥ ΛΥΚΕΙΟΥ ΣΑΒΒΑΤΟ 3 ΙΟΥΛΙΟΥ 2010
ΕΞΕΤΑΖΟΜΕΝΟ ΜΑΘΗΜΑ: ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ
ΚΕΙΜΕΝΟ
Σαν σήμερα, πριν από 60 χρόνια, η Γενική Συνέλευση του Οργανισμού Ηνωμένων Εθνών υιοθέτησε την Οικουμενική Διακήρυξη των Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων, κείμενο–ακρογωνιαίο λίθο το οποίο συντάχθηκε μετά τη διάπραξη αφάνταστων ωμοτήτων. Αυτή η διακήρυξη και τα νομικά έγγραφα που προέκυψαν απ’ αυτήν μας βοήθησαν να καταπολεμήσουμε τα βασανιστήρια, τις διακρίσεις και την πείνα. Και τώρα η ίδια διακήρυξη θα πρέπει να μας οδηγήσει στη μάχη εναντίον μιας από τις μεγαλύτερες προκλήσεις που αντιμετώπισε ποτέ η ανθρωπότητα: των αλλαγών στο κλίμα του πλανήτη.
Καθώς αντιπρόσωποι απ’ όλες τις χώρες κάθονται στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων για την Κλιματική Αλλαγή, οι φτωχοί άνθρωποι ήδη αντιμετωπίζουν τις συνέπειες της υπερθέρμανσης του πλανήτη. Από αυξανόμενες ξηρασίες ως αυξανόμενες πλημμύρες, από χαμηλότερη αγροτική παραγωγικότητα ως συχνότερες και ισχυρότερες καταιγίδες, πολλοί πιστεύουν δικαίως ότι τα πράγματα μόνο θα επιδεινώνονται. Τα ανθρώπινα δικαιώματα στην ασφάλεια, στην Υγεία και στον βιοπορισμό απειλούνται όλο και πιο πολύ από τις αλλαγές στο κλίμα της Γης.
Οι φτωχότεροι, οι οποίοι ευθύνονται λιγότερο για το πρόβλημα της κλιματικής αλλαγής, σηκώνουν τώρα το βαρύτερο φορτίο των επιπτώσεων. Το 97% των θανάτων που σχετίζονται με φυσικές καταστροφές καταγράφεται ήδη σε αναπτυσσόμενες χώρες. Στη Νότια Ασία, τα 17 εκατομμύρια άνθρωποι που ζουν επάνω σε αμμώδεις όχθες των ποταμών του Μπανγκλαντές θα μπορούσαν να μείνουν άστεγοι ως το 2030, καθώς τα νερά που προέρχονται από το λιώσιμο των πάγων στα Ιμαλάια πλημμυρίζουν τα σπίτια τους. Στη Νότια Αμερική, η μείωση των χιονοπτώσεων μέσα στα επόμενα 15-20 χρόνια θα θέσει σε σοβαρό κίνδυνο περισσότερα από 9 εκατομμύρια άτομα, τα οποία ζουν στη Λίμα, τη μεγαλύτερη πόλη του Περού.
Εκείνοι που είναι ήδη φτωχοί και ευάλωτοι θα συνεχίζουν να πλήττονται δυσανάλογα. Ολοένα και περισσότερο η γη θα γίνεται πολύ ξηρή για να καλλιεργηθεί, τα σπαρτά θα ξεραίνονται, η αυξανόμενη στάθμη της θάλασσας θα διαβρώνει τα παραθαλάσσια εδάφη, οι πόροι της ζωής θα εξαφανιστούν. Οι εκπομπές άνθρακα έχουν ανθρώπινες και περιβαλλοντικές συνέπειες. Στο βαθμό που οι μεγάλες βιομηχανικές χώρες συνεχίζουν να εκπέμπουν ρυπογόνα αέρια που συντελούν στο «φαινόμενο του θερμοκηπίου», τα βασικά ανθρώπινα δικαιώματα της ζωής, της ασφάλειας, του φαγητού, της Υγείας εκατομμυρίων φτωχών ανθρώπων του κόσμου θα συνεχίζουν να παραβιάζονται.
Επειδή η κλιματική αλλαγή αντιπροσωπεύει μια νέα και άνευ προηγουμένου απειλή για τα ανθρώπινα δικαιώματα, το διεθνές δίκαιο περί ανθρωπίνων δικαιωμάτων και οι σχετικοί οργανισμοί πρέπει να εξελιχθούν, ώστε να προστατεύσουν αυτά τα δικαιώματα. Εκείνο όμως που είναι το πλέον σημαντικό είναι να αναλάβουν τα κράτη άμεση δράση, ώστε να αποφευχθούν σοβαρότερες παραβιάσεις των ανθρωπίνων δικαιωμάτων.
Τα θεσμοθετημένα ανθρώπινα δικαιώματα παρέχουν μια ισχυρή βάση, επάνω στην οποία μπορούν να «οικοδομηθούν» αρχές, με στόχο να ανακοπεί η παγκόσμια κλιματική αλλαγή. Πρέπει επειγόντως να περιοριστούν οι εκπομπές ρυπογόνων αερίων, ώστε να σεβαστούμε και να προστατεύσουμε τα ανθρώπινα δικαιώματα από τις μελλοντικές συνέπειες της κλιματικής αλλαγής. Παράλληλα, η υποστήριξη των φτωχότερων κοινοτήτων, ώστε να προσαρμοστούν στις ήδη παρούσες κλιματικές επιδράσεις αποτελεί τη μοναδική μέθοδο αποκατάστασής τους.
Εφημερίδα «ΤΟ ΒΗΜΑ», 13 Δεκεμβρίου 2008 (Διασκευή)
Α1. Να γράψετε στο τετράδιό σας την περίληψη του κειμένου που σας δόθηκε (100-120 λέξεις).
Μονάδες 25
Β1. Να αναπτύξετε σε μια παράγραφο 80 έως 100 λέξεων το περιεχόμενο του παρακάτω αποσπάσματος του κειμένου: …το διεθνές δίκαιο περί ανθρωπίνων δικαιωμάτων και οι σχετικοί οργανισμοί πρέπει να εξελιχθούν, ώστε να προστατεύσουν αυτά τα δικαιώματα...
Μονάδες 10
Β2. α) Με ποιο τρόπο αναπτύσσεται η τρίτη παράγραφος του κειμένου «Οι φτωχότεροι...πόλη του Περού»; (μονάδες 3)
β) Να βρείτε τα δομικά στοιχεία της συγκεκριμένης παραγράφου. (μονάδες 4)
Μονάδες 7
Β3. α) Να γράψετε ένα σ υ ν ώ ν υ μ ο για καθεμιά από τις παρακάτω λέξεις:
αλλαγές, ευάλωτοι, να εκπέμπουν, άνευ, να ανακοπεί. (μονάδες 5)
β) Να γράψετε ένα α ν τ ώ ν υ μ ο για καθεμιά από τις παρακάτω λέξεις:
συχνότερες, επιδεινώνονται, ασφάλεια, αυξανόμενη, παρούσες. (μονάδες 5)
Μονάδες 10
Β4. α) Να μετατραπεί η παθητική σύνταξη του παρακάτω αποσπάσματος σε ενεργητική.
«Τα ανθρώπινα δικαιώματα στην ασφάλεια, στην Υγεία και στον βιοπορισμό απειλούνται όλο και πιο πολύ από τις αλλαγές στο κλίμα της Γης». (μονάδες 4)
β) «φαινόμενο του θερμοκηπίου», «οικοδομηθούν»:
Να δικαιολογηθεί η χρήση των εισαγωγικών. (μονάδες 4)
Μονάδες 8
Γ1. Η προστασία του περιβάλλοντος είναι υποχρέωση και δικαίωμα όλων μας. Σε άρθρο που θα δημοσιευθεί στη σχολική σας εφημερίδα να αναπτύξετε τους λόγους για τους οποίους πρέπει να προστατεύεται το περιβάλλον και να προτείνετε τρόπους με τους οποίους οι μαθητές μπορούν να συμβάλουν στην επίτευξη αυτού του σκοπού (500-600 λέξεις).
Μονάδες 40
