ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ - ΘΕΜΑ ΠΑΝΕΛΛΑΔΙΚΩΝ 2010

Ας ξεκινήσουμε τα απλά μαθήματα έκθεσης με το θέμα που δόθηκε στις φετινές εξετάσεις
Παρατίθενται το κείμενο ,οι ασκήσεις και ενδεικτικές απαντήσεις για τις οποίες θα ακολουθήσει διάλογος και προβληματισμός

ΑΠΟΛΥΤΗΡΙΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ Γ΄ ΤΑΞΗΣ
ΗΜΕΡΗΣΙΟΥ ΓΕΝΙΚΟΥ ΛΥΚΕΙΟΥ ΚΑΙ ΠΑΝΕΛΛΑΔΙΚΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ Γ΄ ΤΑΞΗΣ ΕΠΑΛ (ΟΜΑΔΑ Β΄)
ΠΑΡΑΣΚΕΥΗ 14 ΜΑΪΟΥ 2010
ΕΞΕΤΑΖΟΜΕΝΟ ΜΑΘΗΜΑ:
ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ
ΚΕΙΜΕΝΟ
Με τον όρο αυτομόρφωση περιγράφουμε μία σύνθετη εκπαιδευτική διαδικασία της οποίας θεμελιώδης κινητήρια δύναμη είναι ο ίδιος ο άνθρωπος, ο οποίος, έχοντας επίγνωση των αναγκών και των επιθυμιών του, καλείται να συμβάλει αποφασιστικά στην πορεία της εκπαιδευτικής και επαγγελματικής του κατάρτισης. Σε αυτή την ατομική, και πολλές φορές εξαιρετικά δύσκολη, πορεία κατάκτησης νέων γνώσεων, δεν ενεργεί μόνος του, όπως θα μπορούσαμε να υποθέσουμε με βάση το πρώτο συνθετικό της λέξης αυτο-μόρφωση. Ο άνθρωπος δεν δραστηριοποιείται μέσα σε ένα κοινωνικό κενό, αλλά μέσα σε ένα κοινωνικό περιβάλλον. Βρίσκεται δηλαδή σε συνεχή επικοινωνία με τους άλλους, σε επαφή και ανταλλαγή με τους επίσημους ή ανεπίσημους εκπαιδευτικούς θεσμούς, με ποικίλους οργανισμούς και κέντρα κατάρτισης, ακόμη και όταν οι νέες τεχνολογίες του επιτρέπουν να μαθαίνει και να εργάζεται σε φυσική απόσταση από τους άλλους.
Με αυτή την έννοια, οι διαδικασίες και οι πρακτικές αυτομόρφωσης στη σημερινή εποχή δεν σημαίνουν την απουσία των άλλων, θεσμών και ατόμων, ούτε την κοινωνική απομόνωση του καθενός ατόμου, αλλά την ενεργητική στάση του, αφού το ίδιο αποφασίζει, άλλοτε αυτοβούλως και άλλοτε κάτω από την πίεση συγκεκριμένων αναγκών, να εκπαιδευθεί. Η ενεργητική στάση συνίσταται στο ότι ο άνθρωπος καλείται να διαμορφώσει μαζί με τους άλλους συμμετέχοντες (οργανισμούς, εκπαιδευτές, εκπαιδευόμενους) το περιεχόμενο, τη διαδικασία και τους τρόπους της εκπαίδευσής του.
Όμως οι πρωταρχικοί παράγοντες που καθιστούν την αυτομόρφωση αναγκαία για τα άτομα των σύγχρονων κοινωνιών είναι οι νέες επιστημονικές και τεχνολογικές ανακαλύψεις και οι συνεπακόλουθες μεταμορφώσεις της αγοράς εργασίας. Μία από τις συνέπειες αυτών των αλλαγών είναι ότι πολλά επαγγέλματα χάνουν γρήγορα την αξία και τη χρησιμότητά τους, ενώ οι γνώσεις και οι δεξιότητες που τα άτομα κατέκτησαν στα πρώτα στάδια της ζωής τους καθίστανται ανεπαρκείς για το παρόν και το μέλλον. Η συνολική τεχνολογική αναδιάρθρωση της εργασιακής δραστηριότητας στερεί όλο και περισσότερο στα άτομα τη δυνατότητα να διατηρούν μία και μοναδική επαγγελματική ταυτότητα σε όλη τη διάρκεια της ενεργού ζωής τους. Κατά συνέπεια, ανεξάρτητα από τις ψυχοκοινωνικές συνέπειες αυτής της κατάστασης για τα άτομα, οι νέοι άνθρωποι των τεχνολογικών κοινωνιών καλούνται να αλλάξουν δύο ή τρία επαγγέλματα στην επαγγελματική πορεία τους. Το γεγονός αυτό επιβάλλει στα άτομα να κατακτούν διαρκώς γνώσεις, να ανανεώνουν τις δεξιότητές τους, να αποκτούν γρήγορα νέες ειδικεύσεις, δηλαδή, να εκπαιδεύονται συνεχώς.
Η εκπαίδευση δεν νοείται πια ως η απλή, κανονιστική μετάδοση γνώσεων από τις μεγαλύτερες γενιές στις νεότερες, όπως την όριζε ο E. Durkheim κατά τον 19ο αιώνα. Και τούτο επειδή, τόσο το περιεχόμενο της εκάστοτε εκπαιδευτικής πράξης όσο και ο χρόνος που αφιερώνεται σε αυτήν, αποτελούν αντικείμενο διαπραγμάτευσης ανάμεσα στις διαφορετικές γενιές, τα δύο φύλα και τις διαφορετικές κουλτούρες των ανθρώπων, γεγονός που παρατηρείται σε όλες τις σύγχρονες πρακτικές της καθημερινής ζωής. Η εκπαιδευτική πράξη καθίσταται επομένως μια διαδικασία που δεν περιορίζεται στο χώρο (το σχολείο) και το χρόνο (περίοδος της νεότητας), αλλά επεκτείνεται σε όλη τη διάρκεια της ζωής και πέραν των σχολικών τειχών.
Αλεξάνδρα Κορωναίου, Εκπαιδεύοντας Εκτός Σχολείου, 2002 (Διασκευή)


Α1. Να γράψετε στο τετράδιό σας την περίληψη του κειμένου που σας δόθηκε (100-120 λέξεις).
Μονάδες 25
Β1. Να αναπτύξετε σε μια παράγραφο 80 έως 100 λέξεων το περιεχόμενο του παρακάτω αποσπάσματος του κειμένου: ... οι νέοι άνθρωποι των τεχνολογικών κοινωνιών καλούνται να αλλάξουν δύο ή τρία επαγγέλματα στην επαγγελματική πορεία τους ...
Μονάδες 12
Β2. α) Με ποιον τρόπο αναπτύσσεται η τελευταία παράγραφος του κειμένου; (Η εκπαίδευση δεν νοείται ... των σχολικών τειχών) (μονάδες 4)
β) Να εντοπίσετε τα δομικά μέρη της ίδιας παραγράφου του κειμένου (μονάδες 3)
Μονάδες 7
Β3. α) Να γράψετε ένα α ν τ ώ ν υ μ ο για καθεμιά από τις παρακάτω λέξεις:
ατομική, επιτρέπουν, ανεπαρκείς, διαφορετικές, επεκτείνεται. (μονάδες 5)
β) Να γράψετε ένα σ υ ν ώ ν υ μ ο για καθεμιά από τις παρακάτω λέξεις:
συνεχή, χρησιμότητα, συνέπειες, δεξιότητες, καθίσταται. (μονάδες 5)
Μονάδες 10
Β4. Να επισημάνετε τρία χαρακτηριστικά γνωρίσματα επιστημονικού λόγου στο κείμενο που σας δίνεται.
Μονάδες 6
Γ1. Σε άρθρο που θα δημοσιευθεί στην εφημερίδα του σχολείου σας να αναφερθείτε στη σημασία της αυτομόρφωσης και να προτείνετε τρόπους πραγμάτωσής της σε όλη τη διάρκεια της ζωής του ανθρώπου. (500-600 λέξεις).
Μονάδες 40



ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ και ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ

Ι. ΠΕΡΙΛΗΨΗ

Η συγγραφέας προσδιορίζει τον όρο αυτομόρφωση ως μια επίπονη εκπαιδευτική διαδικασία που αφορά τη μορφωτική αλλά και επαγγελματική κατάρτιση του ατόμου. Παρά το φαινομενικά ατομικό χαρακτήρα της, η αυτομόρφωση έχει κοινωνική διάσταση, αφού το άτομο μορφώνεται αλληλεπιδρώντας με ποικίλους μορφωτικούς φορείς του περιβάλλοντός του. Γι΄αυτό άλλωστε προϋποθέτει την ενεργητική του στάση αναφορικά με το περιεχόμενο και τους τρόπους εκπαίδευσής του. Αποδίδει την αναγκαιότητα της αυτομόρφωσης στο μετασχηματισμό της εργασιακής αγοράς από τις σύγχρονες επιστημονικοτεχνικές εξελίξεις που απαξίωσαν πολλά επαγγέλματα και ειδικότητες στερώντας από τους εργαζόμενους τη δυνατότητα διατήρησης σταθερής επαγγελματικής ιδιότητας σε όλο το βίο τους. Έτσι οδηγούνται στην αέναη επικαιροποίηση των δεξιοτήτων τους και στη συνεχή κατάρτιση. Συμπεραίνει ότι έχει μεταβληθεί το περιεχόμενο της σύγχρονης εκπαίδευσης καθώς αυτή απαγκιστρώνεται από τα χωροχρονικά σχολικά πλαίσια και γίνεται μια δια βίου διαδικασία.

Β1. ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΤΟΥ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΟΥ ΜΙΑΣ ΦΡΑΣΗΣ ΑΠΟ ΤΟ ΚΕΙΜΕΝΟ ΣΕ ΠΑΡΑΓΡΑΦΟ 60-80 ΛΕΞΕΩΝ
οι νέοι άνθρωποι των τεχνολογικών κοινωνιών καλούνται να αλλάξουν δύο ή τρία επαγγέλματα στην επαγγελματική πορεία τους
(Επιλέγουμε την αιτιολόγηση ή το αίτιο - αποτέλεσμα ως προσφορότερους τρόπους ανάπτυξης γι΄ αυτή την περίπτωση)

Οι ραγδαίες επιστημονικοτεχνικές εξελίξεις άλλαξαν ριζικά τα δεδομένα στην αγορά εργασίας. Νέες μέθοδοι και πρακτικές εισβάλλουν στον παραγωγικό χώρο, ανανεώνουν τις παραγωγικές διαδικασίες επιβάλλοντας έτσι στους εργαζόμενους τη διαρκή αναβάθμιση και επικαιροποίηση των δεξιοτήτων τους. Άλλοτε δε οδηγούν στην απαξίωση ακόμα και στην κατάργηση συγκεκριμένων επαγγελματικών ειδικοτήτων και κατηγοριών. Γι΄ αυτό λοιπόν οι σύγχρονοι άνθρωποι στις τεχνολογικά εξελιγμένες κοινωνίες θα αδυνατούν να διατηρήσουν μια σταθερή επαγγελματική ταυτότητα, καθώς θα αναγκάζονται να αλλάζουν επαγγέλματα ανταποκρινόμενοι στις απαιτήσεις της τρέχουσας εργασιακής πραγματικότητας.

ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ
Απ΄ ό, τι προέκυψε από τη διόρθωση των γραπτών δοκιμίων των μαθητών τα συνηθέστερα λάθη ήταν τα εξής:
Α) παρανοώντας οι μαθητές το περιεχόμενο της φράσης και αποκόπτοντάς το ολότελα από το σημασιολογικό περιβάλλον της παραγράφου το απέδωσαν κάπως έτσι: οι νέοι άνθρωποι των τεχνολογικών κοινωνιών καλούνται να αλλάξουν δύο ή τρία επαγγέλματα στην επαγγελματική πορεία τους εξαιτίας της ανεργίας, της υποαπασχόλησης και της δυσχερούς επαγγελματικής αποκατάστασης.
Β) Σε άλλη περίπτωση εντοπίστηκε: οι νέοι άνθρωποι των τεχνολογικών κοινωνιών καλούνται να αλλάξουν δύο ή τρία επαγγέλματα στην επαγγελματική πορεία τους εξαιτίας της αδυναμίας τους να επιλέξουν εύκολα και εύστοχα το επάγγελμα που τους ταιριάζει, με αποτέλεσμα να αναπροσανατολίζονται διαρκώς επαγγελματικά.
ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑ – «ΗΘΙΚΟ ΔΙΔΑΓΜΑ»
Η σχετική άσκηση επειδή ακριβώς «πριμοδοτήθηκε» με 12 μονάδες, βαθμός ρεκόρ για ανάλογη άσκηση, έπρεπε να τύχει μεγάλης προσοχής από τους μαθητές. Τα σφάλματα που εντοπίστηκαν σε γραπτά υποψηφίων αποδεικνύουν πόσο αναγκαίο είναι να συσχετίζουν τη δοθείσα προς ανάλυση φράση με το νοηματικό περιβάλλον που την πλαισιώνει. Δηλ. η ανάλυση του νοήματος πρέπει να συμφωνεί με τα κειμενικά συμφραζόμενα.

Β2.
β) Ξεκινάμε με τη δομή της παραγράφου, όπως είναι προτιμότερο να ζητάμε από τους μαθητές
Θεματική περίοδος: Η εκπαίδευση δεν νοείται πια ως η απλή, κανονιστική μετάδοση γνώσεων από τις μεγαλύτερες γενιές στις νεότερες, όπως την όριζε ο E. Durkheim κατά τον 19ο αιώνα.
Σχόλια- λεπτομέρειες: Και τούτο επειδή, τόσο το περιεχόμενο της εκάστοτε εκπαιδευτικής πράξης όσο και ο χρόνος που αφιερώνεται σε αυτήν, αποτελούν αντικείμενο διαπραγμάτευσης ανάμεσα στις διαφορετικές γενιές, τα δύο φύλα και τις διαφορετικές κουλτούρες των ανθρώπων, γεγονός που παρατηρείται σε όλες τις σύγχρονες πρακτικές της καθημερινής ζωής.
Κατακλείδα: Η εκπαιδευτική πράξη καθίσταται επομένως μια διαδικασία που δεν περιορίζεται στο χώρο (το σχολείο) και το χρόνο (περίοδος της νεότητας), αλλά επεκτείνεται σε όλη τη διάρκεια της ζωής και πέραν των σχολικών τειχών.
α) Τρόπος ανάπτυξης: κυρίως με αιτιολόγηση (βλ. «Και τούτο επειδή») αν και έγιναν δεκτοί κι άλλοι τρόποι – εφόσον είχε εντοπιστεί ο βασικός με την αιτιολόγηση- όπως:
- αίτιο-αποτέλεσμα: Η εκπαιδευτική πράξη καθίσταται επομένως μια διαδικασία…
- ορισμός: Η εκπαίδευση δεν νοείται πια ως η απλή, κανονιστική μετάδοση γνώσεων από τις μεγαλύτερες γενιές στις νεότερες, όπως την όριζε ο E. Durkheim κατά τον 19ο αι.

ΕΠΙΣΗΜΑΝΣΗ: πολλοί υποψιασμένοι μαθητές «σκόνταψαν» σ΄ αυτή την άσκηση παραβλέποντας το προφανές, δηλ. την αιτιολόγηση με το κραυγαλέο «επειδή» αναζητώντας συνθετότερους και πιο «ψαγμένους» τρόπους ανάπτυξης.
Η ΕΜΠΕΙΡΙΑ ΤΩΝ ΠΑΝΕΛΛΑΔΙΚΩΝ στο μάθημα της Νεοελληνικής γλώσσας διδάσκει ότι οι ασκήσεις που αφορούν στη θεωρητική πλευρά του δεν έχουν μεγάλο συντελεστή δυσκολίας, είναι δηλ. συνήθως βατές, οπότε καλό είναι οι υποψήφιοι να ξεκινούν από τα προφανή και έπειτα να προβαίνουν σε βαθύτερες αναζητήσεις.

Β3
α) α ν τ ώ ν υ μ α:
ατομική= συλλογική, ομαδική
επιτρέπουν= απαγορεύουν, εμποδίζουν

ανεπαρκείς= επαρκείς, ικανές
διαφορετικές= όμοιες, ίδιες
επεκτείνεται =συρρικνώνεται, περιορίζεται
β) σ υ ν ώ ν υ μ α
συνεχή = διαρκή, αδιάλειπτη
χρησιμότητα=ωφελιμότητα, χρηστικότητα
συνέπειες= αποτελέσματα, επιπτώσεις
δεξιότητες= ικανότητες, εφόδια
καθίσταται= γίνεται, καταλήγει

Β4.γνωρίσματα επιστημονικού λόγου
από το σχολικό βιβλίο αξιοποιούμε τα εξής:
· ο επιστημονικός λόγος είναι περιγραφικός – ερμηνευτικός : η συγγραφέας ξεκινά την πραγμάτευση του θέματος δίνοντας ορισμό της
· αποδεικτικός: γνωρίσματα που εντοπίζουμε στο κείμενο και αφορούν αποκλειστικά στο περιεχόμενό του, όπως ανάπτυξη συλλογιστικής πορείας που βασίζεται στην αιτιώδη σχέση προτάσεων που καταδεικνύουν την αναγκαιότητα της αυτομόρφωσης στη σύγχρονη εποχή.
από τα γνωρίσματα του κειμενικού είδους αναφέρουμε επίσης:
· αντικειμενικό ύφος
· αναφορική λειτουργία της γλώσσας
· λογική και όχι συνειρμική διάρθρωση του περιεχομένου
· χρήση ειδικού λεξιλογίου

Γ1.

Άρθρο στη σχολική εφημερίδα
ΤΙΤΛΟΣ: Γηράσκω δ΄ αεί πολλά διδασκόμενος (Σόλωνος)
ΠΡΟΛΟΓΟΣ:
1)η αφόρμηση μπορεί να είναι ένα επίκαιρο γεγονός πχ.οι πανελλήνιες εξετάσεις στις οποίες οι μαθητές συμμετέχουν και ως γεγονός μπορούν να συνδεθούν με την αναγκαιότητα της αυτομόρφωσης . Ενδεικτικά αναφέρουμε:
«Οι πανελλήνιες εξετάσεις αποτελούν για όλους εμάς τους τελειόφοιτους μία απαιτητική δοκιμασία που πιστεύουμε ότι θα καθορίσει το μέλλον μας αποφασιστικά. Ωστόσο, πολλοί από εμάς δεν έχουμε συνειδητοποιήσει ότι αποτελούν απλώς ένα κομβικό σημείο-σταθμό σε μια μακρά και αέναη πορεία διαρκούς μόρφωσης και εκπαίδευσης, αφού στη σύγχρονη εποχή η μόρφωση δεν εξαντλείται στα σχολικά θρανία ή τα φοιτητικά έδρανα αλλά εκτείνεται σε όλη τη ζωή μας.»
ή εναλλακτικά
2) ΤΥΠΙΚΟ ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑΚΟ ΠΛΑΙΣΙΟ: Η εφημερίδα του σχολείου προσφέρει σε όλους εμάς τους μαθητές ένα βήμα από το οποίο μπορούμε να δημοσιοποιήσουμε τις απόψεις μας για θέματα που απασχολούν νέους της ηλικίας μας και γενικά το σύνολο της κοινής γνώμης. Ο επιτακτικός τρόπος με τον οποίο η αυτομόρφωση προβάλλεται ως αδήριτη ανάγκη της εποχής με έβαλε σε σκέψεις προκειμένου να διερευνήσω το πραγματικό περιεχόμενό της και να αναζητήσω ουσιαστικούς τρόπους πραγμάτωσής της.
ΚΥΡΙΩΣ ΘΕΜΑ:Αυτός λοιπόν ο προβληματισμός αποτέλεσε αφορμή να εμβαθύνω στους παράγοντες που καθιστούν αναγκαία την «αυτομόρφωση» στη σύγχρονη εποχή. Αρχικά πρέπει να διευκρινιστεί ότι δεν είναι καινοφανής όρος , αφού από την αρχαιότητα μέσα από τη ρήση του Σόλωνα «γηράσκω δ΄ αεί πολλά διδασκόμενος» αναδεικνύεται η αξία της δια βίου μόρφωσης. Ουσιαστικά η αυτομόρφωση αποδίδει νοηματικά το ευρύ περιεχόμενο της παιδείας, που συνιστά μια διαμήκη και ισόβια διαδικασία ηθικής, πνευματικής και συναισθηματικής καλλιέργειας και ανέλιξης που αποσκοπεί στη δημιουργία ολοκληρωμένης προσωπικότητας.
1Ο ΖΗΤΟΥΜΕΝΟ: Καταρχάς πρέπει να αναδείξουμε τη διαχρονική της σημασία, αφού μέσω αυτής το άτομο καλλιεργείται – μορφώνεται σφαιρικά, διευρύνει τους πνευματικούς και γνωστικούς του ορίζοντες, απαλλάσσεται από λογής αγκυλώσεις του πνεύματος(προκαταλήψεις, στερεότυπα, προλήψεις, δεισιδαιμονίες), ανυψώνεται στη σφαίρα του πνευματικά και ηθικά ελεύθερου – αυτόβουλου όντος, που ορίζει τη μοίρα του, παλεύει με όλες τις δημιουργικές του δυνάμεις να βελτιώσει την προσωπική αλλά και συλλογική ζωή. Έτσι ενστερνίζεται ηθικές αξίες στη ζωή του, ενεργεί με γνώμονα πάντα τα ανθρωπιστικά ιδεώδη, με σεβασμό στο συνάνθρωπο, ελεύθερος από την ποταπότητα της ιδιοτέλειας και της χρησιμοθηρίας. Συνάμα το άτομο που αενάως επιδιώκει τη μορφωτική του ανέλιξη γίνεται πιο ευαίσθητο, δραστήριο, κοινωνικό, ενδιαφέρεται για τα κοινά, συμμετέχει στα πολιτικά δρώμενα, αναζητά λύσεις, γίνεται ενεργός και υπεύθυνος πολίτης, που στηρίζει το δημοκρατικό πολίτευμα.
Ποιοι λόγοι, ωστόσο, καθιστούν αναγκαία την αυτομόρφωση στη σύγχρονη εποχή και τη φέρνουν στο προσκήνιο ως μια απαραίτητη διαδικασία; Στο βαθμό που το σχολείο παρέχει εγκύκλιες γνώσεις και μόρφωση, και η τριτοβάθμια εκπαίδευση την αναγκαία κατάρτιση για την επαγγελματική αποκατάσταση του νέου, μοιραία η αυτόρφωση έρχεται να συνδεθεί με το μέλλον και την αποκατάστασή του αποκτώντας τεράστια σημασία γι΄ αυτόν. Ειδικότερα, στη σύγχρονη εποχή που συντελούνται κοσμογονικές αλλαγές στους τομείς της επιστήμης, της παραγωγής και της έρευνας, η αυτομόρφωση έρχεται να πλαισιώσει την τυπική εκπαίδευση του εργαζόμενου. Έτσι διαρκώς εκπαιδευόμενος επικαιροποιεί – αναβαθμίζει τυπικά προσόντα και επαγγελματικές δεξιότητες, αναπροσαρμόζεται και ανταποκρίνεται στα δεδομένα και τις επιταγές μιας ανταγωνιστικής και διαρκώς μεταβαλλόμενης αγοράς εργασίας που απαιτεί από τους εργαζόμενους υψηλού επιπέδου κατάρτιση.

2Ο ΖΗΤΟΥΜΕΝΟ : Με την ανάδειξη της αναγκαιότητας της αυτομόρφωσης φωτίζεται το περιεχόμενό της και οι τρόποι πραγμάτωσής της. Αφού, λοιπόν, την αποσυνδέσαμε από τα στενά χωροχρονικά πλαίσια του σχολείου, λογικά θα την αναζητήσουμε σε όλους εκείνους τους χώρους και τους φορείς από τους οποίους το άτομο μπορεί να αντλήσει όχι μόνο γνώσεις και πληροφορίες αλλά και την αναγκαία ηθικοπνευματική εξάρτυση. Πιο συγκεκριμένα, ζούμε στην κοινωνία της πληροφορίας και καθημερινά βομβαρδιζόμαστε από αμέτρητες πληροφορίες. Τα ΜΜΕ, έντυπα και ηλεκτρονικά είναι οι βασικότεροι φορείς αυτομόρφωσης, εφόσον το άτομο αξιοποιεί τις παρεχόμενες από αυτά γνώσεις. Οι Η/Υ και κυρίως το διαδίκτυο με τις πολυμεσικές εφαρμογές στην εκπαιδευτική διαδικασία διευκολύνουν την πρόσβαση στο μορφωτικό αγαθό, εκδημοκρατίζουν τη γνώση κάνοντάς την προσιτή σε όλους τους ανθρώπους. (Αναγκαία κρίνεται η προσβασιμότητα στις νέες τεχνολογίες). Δεν παραβλέπουμε βέβαια τη μορφωσιογόνο δύναμη παραδοσιακών μέσων όπως: τα βιβλία, οι ποικίλες εκφάνσεις της τέχνης που μπορούν να καλλιεργούν το αισθητικό κριτήριο του ατόμου (εδώ μπορούμε να αναφέρουμε το παράδειγμα με τα θεωρικά, δηλ. τα δωρεάν εισιτήρια που παρείχε το κράτος στους άπορους Αθηναίους προκειμένου να παρακολουθήσουν θέατρο, καθώς το θεωρούσαν υψηλό παιδευτικό μέσο του λαού). Παράλληλα, το ίδιο το άτομο πρέπει να ενδιαφέρεται και να παρακολουθεί τις εξελίξεις ακόμα κι όταν αυτές δεν αφορούν αποκλειστικό στο αντικείμενο της ειδικότητάς του, με τη συμμετοχή σε επιμορφωτικά σεμινάρια, ημερίδες, σε φορείς λαϊκής επιμόρφωσης και δια βίου μάθησης όπως ανοιχτό πανεπιστήμιο, μαθήματα που παρέχουν δήμοι και κοινότητες, επιδοτούμενα προγράμματα επαγγελματικής (επανα)κατάρτισης για άνεργους και ευπαθείς κοινωνικές ομάδες , σχολεία δεύτερης ευκαιρίας κοκ. Επίσης στη μόρφωση του ατόμου συμβάλλει η ενεργητική συμμετοχή του στα κοινά, η ενασχόληση με τα προβλήματα της τοπικής κοινωνίας, η συνδρομή σε ομάδες εθελοντικής δράσης και πρωτοβουλίας με δράσεις που προσφέρουν πρωτόγνωρες εμπειρίες.
ΕΠΙΛΟΓΟΣ: Σε καμία, λοιπόν, περίπτωση δεν πρέπει να συγχέουμε τον όρο «αυτομόρφωση» με την τυπική και στερεότυπη αντίληψη που έχουμε για την εκπαίδευση. Ωστόσο, επειδή ζούμε σε μια εποχή αδυσώπητου ανταγωνισμού και αβεβαιότητας επαγγελματικής, πολλοί από εμάς μοιραία θα επιχειρήσουμε τη συσχέτιση των όρων, καθώς η αυτομόρφωση προβάλλει ως προαπαιτούμενο και εχέγγυο(;) για σταθερή εργασιακή απασχόληση. Και ποιος ξέρει ίσως αποτελέσει κοινό τόπο να καθόμαστε στα ίδια θρανία με τον σκληρά εργαζόμενο πατέρα/ μητέρα μας που θα αυτομορφώνεται και επανακαταρτίζεται μαζί μας. Όσο ζω, μαθαίνω!!!


ΣΗΜΕΙΩΣΗ: είναι παρακινδυνευμένη η σύνδεση της αυτομόρφωσης με την επαγγελματική κατάρτιση που επιβάλλεται πλέον σε όλους τους εργαζόμενους που αγωνιούν να διατηρήσουν τη θέση εργασίας τους. Ωστόσο, εθελοτυφλούμε, αν δεν εξετάσουμε και αυτή την εκδοχή.