Η ΠΡΩΤΗ ΜΑΣ ΓΡΑΠΤΗ ΔΟΚΙΜΑΣΙΑ ΣΤΗΝ ΤΑΞΗ
2ωρο κριτήριο αξιολόγησης

Α.ΚΕΙΜΕΝΟ
Η ΔΙΑΡΚΗΣ ΑΝΑΖΗΤΗΣΗ ΤΗΣ ΓΝΩΣΗΣ
Ο σύγχρονος άνθρωπος βρίσκεται εκτεθειμένος σε σύνθετες καταστάσεις, που εξελίσσονται σε απρόβλεπτο χρόνο. Αντιμετωπίζει ποικιλία κοινωνικών, εργασιακών, γεωγραφικών και πολιτισμικών πλαισίων. Υφίσταται καταιγισμό αποσπασματικών και ασυνεχών πληροφοριών, που προέρχονται κυρίως από τα Μαζικά Μέσα Ενημέρωσης. Για να αντιμετωπίσει ο άνθρωπος του σήμερα αυτές τις καταστάσεις, όπου τίποτα πλέον δεν είναι δεδομένο και ασφαλές, καμία αξία και στάση ζωής δεν είναι αυτονόητη, χρειάζεται ορισμένα εφόδια, που δεν ήταν απαραίτητα πριν από δύο ή τρεις δεκαετίες.
Χρειάζεται να συλλαμβάνει το νόημα των κοινωνικών εξελίξεων, να αποκρυπτογραφεί ποικίλες πληροφορίες, να συνδυάζει και να αναπτύσσει αδιάκοπα γνώσεις, να γίνεται δημιουργός (και όχι μόνο διαχειριστής) της τεχνολογίας, να έχει ισχυρά κριτήρια επιλογής, να μπορεί να διαισθάνεται και να προβλέπει το μέλλον, αλλά και να έχει μνήμη, να αναλύει κριτικά το παρελθόν. Με άλλα λόγια, χρειάζεται να μπορεί να προσανατολίζεται στο χώρο και στο χρόνο, να ερμηνεύει τον κόσμο, να κατανοεί το μέλλον.
Για να τα επιτύχει αυτά. χρειάζεται μία στέρεη και ευρεία γενική παιδεία, συνδυασμένη με συγκροτημένη επαγγελματική κατάρτιση. Συγκεκριμένα, χρειάζεται:
• Να διαθέτει γενική παιδεία, που να περιλαμβάνει θεμελιώδεις γνώσεις για το φιλοσοφικό σκέπτεσθαι, για την κοινωνία, το περιβάλλον, τη λογοτεχνία, την τέχνη γενικότερα, την οικονομία, το Δίκαιο, τις διεθνείς σχέσεις.
• Να διαθέτει τη μεθοδολογική ικανότητά του να «μαθαίνει μόνος του (της)» με τρό¬πο δημιουργικό.
• Να διαθέτει κοινωνικές ικανότητες, ιδιαίτερα εκείνες της σύναψης σχέσεων, της επικοινωνίας, της εποικοδομητικής διαπραγμάτευσης.
• Να αποκτά τεχνικές γνώσεις (εξειδικευμένη κατάρτιση) που να συνδέονται με την απασχόληση.
Γίνεται επομένως φανερό ότι η επαγγελματική κατάρτιση δεν είναι σκόπιμο να περιορίζεται σε απλή προσαρμογή του ατόμου σε μια θέση απασχόλησης. Αντίθετα, χρειάζεται ο διαρκής εμπλουτισμός και η διεύρυνση του περιεχομένου της με στοιχεία γενικών γνώσεων.
Και από την άλλη, η γενική παιδεία δεν είναι σκόπιμο να λειτουργεί με την παραδοσιακή «αποταμιευτική» μέθοδο, που απαιτεί από τους εκπαιδευόμενους να αφομοιώνουν αφηρημένες έννοιες με μια αυστηρή λογική, επαγωγική σειρά, που ορίζεται από τους εκπαιδευτές. Αντίθετα, η μάθηση διευκολύνεται και γίνεται ελκυστική αν οι προς απόκτηση γνώσεις είναι ζωντανές, συνδεδεμένες με τις ανάγκες και τις εμπειρίες των εκπαιδευομένων, και αν η πρόσβαση σε αυτές γίνεται μέσα σε ένα κλίμα συμμετοχής, αλληλεπίδρασης, κριτικής ανάλυσης, σύνδεσης με την πράξη, ταυτόχρο¬να με την εκμάθηση της προσωπικής αυτονομίας.
Κατά συνέπεια, η διά βίου εκπαίδευση αποτελεί μια ανοικτή δυνατότητα (πιο ανοικτή τουλάχιστον από το εκπαιδευτικό σύστημα, που μοιάζει εγκλωβισμένο στο βάρος του παρελθόντος) για την πραγμάτωση δημιουργικής μάθησης, που μπορεί να οδηγεί στην προσωπική ανάπτυξη και στην επαγγελματική ανέλιξη. Προσφέρει στον καθένα τη δυνατότητα για συστηματική απόκτηση, ανανέωση ή αναβάθμιση των γνώσεων, των δεξιοτήτων και των αντιλήψεων που του είναι αναγκαίες.
Επίσης, η δια βίου εκπαίδευση συμβάλλει στην ενίσχυση της κοινωνικής συνοχής. Στις περισσότερες ευρωπαϊκές χώρες, και στην πατρίδα μας ιδιαίτερα, εντείνονται τα φαινόμενα της κοινωνικής πόλωσης και του αποκλεισμού. Ολοένα μεγαλύτερα στρώ¬ματα πληθυσμού (παλιννοστούντες, πρόσφυγες, αλλά και ευπαθείς κοινωνικές ομά¬δες) αντιμετωπίζουν δυσκολίες σε ό,τι αφορά την κοινωνική και επαγγελματική τους ένταξη. Αποτέλεσμα είναι να απειλείται η κοινωνική συνοχή, να πολλαπλασιάζονται τα εμπόδια για την ισόρροπη κοινωνική-οικονομική ανάπτυξη και να οξύνονται τα φαινόμενα της παρασιτικής διαβίωσης, της βίας και εγκληματικότητας. Η διά βίου εκπαίδευση είναι ένας θεσμός που κατεξοχήν μπορεί να αναχαιτίσει την τάση αυτή της διχοτόμησης του κοινωνικού ιστού, να δώσει μια δεύτερη — ή και πρώτη — εκπαιδευτική ευκαιρία στα περιθωριοποιημένα άτομα, να προωθήσει τη δημιουργική ενσωμάτωση τους στο κοινωνικό σύνολο, αλλά και να βοηθήσει να αξιοποιηθούν από το σύνολο τα ιδιαίτερα στοιχεία της πολιτισμικής τους ταυτότητας. Μέσα από αυτές τις διεργασίες, μπορούν να προωθηθούν η πλουραλιστική έκφραση, οι δημοκρατικές διαδικασίες, η ισότητα των ευκαιριών.
Τέλος, η διά βίου εκπαίδευση μπορεί να συμβάλει αποφασιστικά στην οικονομική ανάπτυξη. Μπορεί — και πρέπει — να εφοδιάσει κάθε πολίτη με τις ικανότητες και γνώσεις που θα του επιτρέπουν να ανταποκρίνεται στις συνεχείς αλλαγές του εργασιακού περιβάλλοντος και της τεχνολογίας. Στόχος όλων των σύγχρονων κοινωνιών είναι να διαθέτουν ένα ανθρώπινο δυναμικό με γνώσεις και ικανότητες που να του επιτρέπουν να αναλαμβάνει διάφορους και σύνθετους ρόλους, να αναλαμβάνει ευθύνες και πρωτοβουλίες, να προσαρμόζεται στις απαιτήσεις των τεχνολογικών εξελίξεων. Αν αυτό επιτευχθεί, θα υπάρξουν καλύτερες προϋποθέσεις για τη δημιουργία και τη διατήρηση θέσεων εργασίας, για την οικονομική ανάπτυξη, την αύξηση της παραγωγικότητας, την προώθηση της καινοτομίας.
(Αλ. Κόκκος και Ιγν. Χατζηευστρατίου, περ. Η Λέσχη των Εκπαιδευτικών, τεύχ. 14)

1. Να πυκνώσετε το κείμενο σε μια περίληψη 120 – 140 λέξεων
2. ΕΚΘΕΣΗ – ΠΑΡΑΓΩΓΗ ΛΟΓΟΥ
Σε άρθρο για τη σχολική σας εφημερίδα επισημαίνετε τα εφόδια με τα οποία πρέπει να εξοπλίζει το σχολείο το σημερινό νέο προκειμένου να αντεπεξέρχεται στις απαιτήσεις όχι μόνο της αγοράς εργασίας αλλά και στις προκλήσεις μιας σύνθετης και ραγδαία εξελισσόμενης εποχής
(500 – 600 λέξεις)

Β. ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ
Πύκνωση κειμένου
Η αλλαγή των κοινωνικών και εργασιακών συνθηκών στην εποχή μας, καθώς και ο καταιγισμός πληροφοριών, γνώσεων και μηνυμάτων που καθημερινά δεχόμαστε, απαιτούν νέους τρόπους προσαρμογής του σύγχρονου ανθρώπου στο κοινωνικό γίγνεσθαι:Έτσι, η γενική παιδεία, ευρεία και σοβαρή, πρέπει να συνδυάζεται με την απόκτηση των αναγκαίων κατά περίπτωση ειδικών γνώσεων και την καλλιέργεια προσωπικών δεξιοτήτων. Η παιδεία επίσης, η μάθηση γενικότερα, οφείλει να γίνει πιο «ελκυστική» και ανθρώπινη / δημιουργική, από πλευράς περιεχομένου και μεθόδων προσέγγισής του. Έμφαση δίνεται ακόμα στην έννοια και τη σημασία της «δια βίου» εκπαίδευσης, της συνεχούς και συστηματικής δηλαδή ανανέωσης και του εμπλουτισμού γνώσεων και δεξιοτήτων. Αυτή νοείται ως παράγοντας ενίσχυσης της κοινωνικής συνοχής και περιορισμού των αυξημένων στην εποχή μας περιπτώσεων κοινωνικού αποκλεισμού, μέσα από την παροχή δυνατοτήτων μόρφωσης και κοινωνικής ενσωμάτωσης «ευπαθών» κοινωνικών κατηγοριών. Η δια βίου εκπαίδευση συνδέεται επίσης με τη γενικότερη οικονομική ανάπτυξη μιας χώρας, εφόσον συμβάλλει στη δημιουργία καταρτισμένων και προσαρμόσιμων στις συνεχείς αλλαγές πολιτών.


ΣΧΕΔΙΑΓΡΑΜΜΑΤΙΚΗ ΑΝΑΛΥΣΗ ΖΗΤΟΥΜΕΝΩΝ ΤΟΥ ΘΕΜΑΤΟΣ

Αν και δεν ορίζεται ξεκάθαρα, το θέμα έχει δύο υποερωτήματα που αφορούν στην προσφορά εφοδίων που θα αφορούν αφενός στις απαιτήσεις της σύγχρονης αγοράς εργασίας, αφετέρου στις γενικότερες προκλήσεις και δυσκολίες της εποχής μας.
α) τα εφόδια με τα οποία πρέπει να εξοπλίζει το σχολείο το σημερινό νέο προκειμένου να αντεπεξέρχεται στις απαιτήσεις όχι μόνο της αγοράς εργασίας
• Επαγγελματική κατάρτιση υψηλού επιπέδου
• Ευέλικτη ειδίκευση
• Ορθή λειτουργία ΣΕΠ = ορθή επαγγελματική επιλογή = ενημέρωση για τα δεδομένα της ανταγωνιστικής και διαρκώς μεταβαλλόμενης αγοράς εργασίας
• Συνδυασμός ειδίκευσης και ευρείας παιδείας (εγκυκλίου μόρφωσης)
• Επιστημονικές γνώσεις και τεχνικές δεξιότητες που ανταποκρίνονται στις αυξημένες απαιτήσεις του επαγγελματικού κλάδου
• Ευρυμάθεια = ο εργαζόμενος θα είναι ικανός να παρακολουθεί τις εξελίξεις του κλάδου αλλά να έχει και την ετοιμότητα να επιμορφώνεται / επανακαταρτίζεται / ανανεώνει τις δεξιότητές του , όταν οι συνθήκες το επιβάλλουν
• Η δια βίου εκπαίδευση = βοηθά τον εργαζόμενο να εξελίσσεται, να μη μένει στάσιμος, να παρακολουθεί τις εξελίξεις όχι μόνο στον κλάδο του αλλά και σε άλλους τομείς του επιστητού

=Σαφέστατα εννοείται ότι όλα αυτά ως δεξιότητες καλλιεργούνται έγκαιρα στο πλαίσιο της συστηματικής σχολικής εκπαίδευσης. Εδώ μπορεί να τονιστεί ότι ο ρόλος του σχολείου δεν είναι να παρέχει αποστεωμένες γνώσεις αποκομμένες από την σύγχρονη οικονομική – κοινωνική πραγματικότητα μ΄έναν τρόπο μηχανιστικό αλλά μαζί με όλα τα άλλα να καλλιεργεί την αγάπη για τη μάθηση, να ανοίγει ορίζοντες και προοπτικές στους μαθητές. Ο ρόλος του σύγχρονου δασκάλου συνοψίζεται επιγραμματικά στο
Να σε μάθω να μαθαίνεις.
β) τα εφόδια με τα οποία πρέπει να εξοπλίζει το σχολείο το σημερινό νέο προκειμένου να αντεπεξέρχεται στις απαιτήσεις …και στις προκλήσεις μιας σύνθετης και ραγδαία εξελισσόμενης εποχής

Ι. ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ ΤΗΣ ΣΥΓΧΡΟΝΗΣ ΕΠΟΧΗΣ που πρέπει το σχολείο να λαμβάνει υπόψη, ώστε να προετοιμάζει ανάλογα και τους μαθητές «να αρθούν στο ύψος των περιστάσεων»
• Τεχνοκρατισμός που κυριαρχεί παντού
• Πληροφορική επανάσταση, έκρηξη γνώσεων και πληροφοριών, παντοδυναμία των ΜΜΕ , διαδικτύου, ηλεκτρονικών μέσων επικοινωνίας
• Παγκοσμιοποίηση, διεθνοποίηση των εξελίξεων, αύξηση πολιτιστικών αλληλεπιδράσεων, δημιουργία πολυπολιτισμικών / πολυφυλετικών κοινωνιών ως απόρροια της μετανάστευσης
• Παγκόσμια οικονομική ύφεση / ανεργία/ υποαπασχόλησης
• Έξαρση παθογενών φαινομένων που απειλούν την κοινωνική συνοχή
• κρίση δημοκρατικών θεσμών, συστηματική παραβίαση δικαιωμάτων, φαλκίδευση ελευθεριών = ο σύγχρονος άνθρωπος βιώνει το έλλειμμα ελευθερίας σε κατ΄ευφημισμό δημοκρατίες.


= Απέναντι σ΄ αυτές τις προ(σ)κλήσεις της εποχής το σχολείο οφείλει:
• Να καλλιεργεί πνευματικά και ηθικά τους νέους
• Να μην εμμένει στη στείρα μετάδοση γνώσεων αλλά να προβαίνει στη διαμόρφωση κριτικά σκεπτόμενων μαθητών
• Να τους προσανατολίζει στις σημαντικές διαχρονικές αξίες της ανθρωπιάς, της δικαιοσύνης, της αξιοπρέπειας = Νέοι με ήθος, ποιότητα, πνευματικές και ηθικές αντιστάσεις που θα τον θωρακίζουν σε όλη αυτή τη φαυλότητα και χυδαιότητα στις απαξίες της εποχής μας.
• Να ενθαρρύνει την ενασχόληση με τις τέχνες, να καλλιεργεί το αισθητικό κριτήριο των μαθητών = αντίσταση στην ακαλαισθησία και χοντροκοπιά της μαζικής κουλτούρας που έχει υποκαταστήσει τη γνήσια λαϊκή δημιουργία
• Να υποστηρίζει το συμμετοχικό πνεύμα με την ενίσχυση δημοκρατικών θεσμών , όπως τα μαθητικά συμβούλια, αλλά και με τη διεξαγωγή δημοκρατικού διαλόγου στην τάξη = σφυρηλάτηση υγιούς δημοκρατικής συνείδησης = ο αυριανός δημοκρατικός πολίτης που γνωρίζει και διεκδικεί τα δικαιώματά του
• Να διδάσκει την ιδεολογική ανεκτικότητα, τη διαλλακτικότητα, το σεβασμό στη διαφορετικότητα, την αλληλεγγύη σ΄ αυτόν που την έχει ανάγκη= αντίσταση στο ρατσισμό, δημιουργική αφομοίωση νέων πολιτισμικών επιρροών
"Απ' όπου κι αν έρχεται ο ξένος, είναι δυνατό και πρέπει ν' αντιμετωπίζεται ως οικείος. Μπορεί να μας προσφέρει έναν κόσμο να τον κατοικήσουμε, να τον εμπλουτίσουμε, να τον γονιμοποιήσουμε. …Για τον ξένο είμαστε η ελπίδα του• αν τον αρνηθούμε, είναι σα να ξεχνάμε τις υποχρεώσεις που έχουμε ως άνθρωποι. Κι ας μη ξεχνούμε πως όλοι κάποτε, κάτω από διαφορετικές συγκυρίες, μπορεί να είμαστε οι "ξένοι'".(Εφ. "Βήμα")
• Να εξοικειώνει τους μαθητές με τα στοιχεία της παράδοσης , ώστε οι μαθητές να εξοικειωθούν με την πολιτιστική κληρονομιά του τόπου = άρση ξενομανίας, θωράκιση εθνικής – πολιτιστικής ταυτότητας που επέρχεται στο πλαίσιο της παγκοσμιοποίησης του σύγχρονου πολιτισμού.