Αν είναι αναγκαίο να επιλέξουμε ανάμεσα στο να αδικήσουμε ή να αδικηθούμε, η «φυσική μας τάση» είναι να προτιμήσουμε το πρώτο, αλλά επιλέγοντας το δεύτερο «τιμούμε την ανθρωπιά μας».
Ανάλυση απόψεων
«Η φυσική μας τάση» «Το κατά φύσιν ζην» : αρχή που παραπέμπει σε στάδια προκοινωνικής διαβίωσης = έξω από το πλαίσιο της οργανωμένης κοινωνίας, χωρίς νομοθετικό πλέγμα να τον προστατεύει, ο άνθρωπος ήταν έρμαιο στις επιβουλευτικές διαθέσεις του ισχυρότερου – ο νόμος της ζούγκλας ήταν αυτός που καθόριζε τη ζωή του και ο ίδιος ζούσε ανασφαλής, ανίσχυρος να προστατευτεί από τις ευμετάβολες συνθήκες που επέβαλλε το «φυσικό δίκαιο».
Η φυσική μας τάση να προτιμήσουμε να αδικήσουμε τον άλλον εκφράζει τα κατώτερα ένστικτα του ανθρώπου που ανεξέλεγκτα διοχετεύει τον εγωισμό, τη μικρότητα και τη μοχθηρία του στους άλλους. Η ανθρώπινη ιστορία βρίθει από σελίδες πολέμων και βίας που άσκησαν οι ισχυροί αυτού του κόσμου στους ασθενέστερους λαούς. Ο πλούτος, η ισχύς πολύ συχνά είναι προϊόν ωμής βίας και στυγνής εκμετάλλευσης ανθρώπου από άνθρωπο. Είναι σαφώς ευκολότερο και βολικότερο για εκείνον που θέλει και μπορεί, να αδικήσει, γιατί έτσι προσπορίζει για τον εαυτό του μεγαλύτερο κέρδος και όφελος. Κάτι τέτοιο όμως καθρεφτίζει την απάνθρωπη και σκοτεινή πλευρά του ανθρώπινου ψυχισμού. Το ίδιο υποστηρίζεται και στους πλατωνικούς διαλόγους: ο άνθρωπος όταν μπορεί να αδικήσει, αδικεί. Εξ αιτίας της βίας του νόμου αναγκάζεται να ακολουθήσει τον ίσιο δρόμο. Αν ήταν όμως στο χέρι του θα αδικούσε τον άλλον απροκάλυπτα, εφόσον κάτι τέτοιο εξυπηρετούσε τα συμφέροντά του.
«Επιλέγοντας να αδικηθούμε»: σε μια εποχή όπως η σημερινή, μια τέτοια θέση χαρακτηρίζεται ουτοπική και αυτός που την επιλέγει ως στάση ζωής θεωρείται τουλάχιστον αφελής –αν όχι ανόητος- και ανίκανος να επιβιώσει στον αγώνα της ζωής. Μια τέτοια, όμως, στάση αποτελεί ηθική προαίρεση του ανθρώπου που τιμά την ανθρωπιά του και επιβεβαιώνει την ανωτερότητα της ανθρώπινης φύσης. Άλλωστε δίκαιος δεν είναι αυτός που δεν μπορεί να είναι άδικος, αλλά εκείνος που ενώ έχει τη δυνατότητα να αδικήσει, επιλέγει να αδικηθεί. Αυτή είναι μια εξαιρετικά δύσκολη επιλογή (άλλωστε παραδοσιακά ο δρόμος της αρετής είναι δύσβατος) που αποδεικνύει το υψηλό ήθος, την εσωτερική ελευθερία και την προσήλωση του ανθρώπου σε ανώτερες αξίες και αρχές. Προϋποθέτει ανώτερο ήθος και φρόνημα, ηθικούς ενδοιασμούς, ευσυνειδησία και ακεραιότητα, που θέτει φραγμούς μπροστά στο δέλεαρ του πειρασμού, στην πρόκληση που συχνά δοκιμάζει τις ηθικές αντιστάσεις του ανθρώπου. Η ευκολία είναι η αδικία, ο εύκολος δρόμος της επιβολής στους άλλους που αποφέρει κέρδος, προσωπικό όφελος. Ωστόσο, ο πολιτισμός είναι η μακρόχρονη και επίπονη προσπάθεια του ανθρώπου να απαλλαγεί από την αγριότητα και τη βαρβαρότητα, να τιθασεύσει τα πάθη και τα κατώτερα ένστικτα με τη συμβολή της παιδείας και της οργανωμένης νομοθετικά κοινωνικής ζωής.
Ανάλυση απόψεων
«Η φυσική μας τάση» «Το κατά φύσιν ζην» : αρχή που παραπέμπει σε στάδια προκοινωνικής διαβίωσης = έξω από το πλαίσιο της οργανωμένης κοινωνίας, χωρίς νομοθετικό πλέγμα να τον προστατεύει, ο άνθρωπος ήταν έρμαιο στις επιβουλευτικές διαθέσεις του ισχυρότερου – ο νόμος της ζούγκλας ήταν αυτός που καθόριζε τη ζωή του και ο ίδιος ζούσε ανασφαλής, ανίσχυρος να προστατευτεί από τις ευμετάβολες συνθήκες που επέβαλλε το «φυσικό δίκαιο».
Η φυσική μας τάση να προτιμήσουμε να αδικήσουμε τον άλλον εκφράζει τα κατώτερα ένστικτα του ανθρώπου που ανεξέλεγκτα διοχετεύει τον εγωισμό, τη μικρότητα και τη μοχθηρία του στους άλλους. Η ανθρώπινη ιστορία βρίθει από σελίδες πολέμων και βίας που άσκησαν οι ισχυροί αυτού του κόσμου στους ασθενέστερους λαούς. Ο πλούτος, η ισχύς πολύ συχνά είναι προϊόν ωμής βίας και στυγνής εκμετάλλευσης ανθρώπου από άνθρωπο. Είναι σαφώς ευκολότερο και βολικότερο για εκείνον που θέλει και μπορεί, να αδικήσει, γιατί έτσι προσπορίζει για τον εαυτό του μεγαλύτερο κέρδος και όφελος. Κάτι τέτοιο όμως καθρεφτίζει την απάνθρωπη και σκοτεινή πλευρά του ανθρώπινου ψυχισμού. Το ίδιο υποστηρίζεται και στους πλατωνικούς διαλόγους: ο άνθρωπος όταν μπορεί να αδικήσει, αδικεί. Εξ αιτίας της βίας του νόμου αναγκάζεται να ακολουθήσει τον ίσιο δρόμο. Αν ήταν όμως στο χέρι του θα αδικούσε τον άλλον απροκάλυπτα, εφόσον κάτι τέτοιο εξυπηρετούσε τα συμφέροντά του.
«Επιλέγοντας να αδικηθούμε»: σε μια εποχή όπως η σημερινή, μια τέτοια θέση χαρακτηρίζεται ουτοπική και αυτός που την επιλέγει ως στάση ζωής θεωρείται τουλάχιστον αφελής –αν όχι ανόητος- και ανίκανος να επιβιώσει στον αγώνα της ζωής. Μια τέτοια, όμως, στάση αποτελεί ηθική προαίρεση του ανθρώπου που τιμά την ανθρωπιά του και επιβεβαιώνει την ανωτερότητα της ανθρώπινης φύσης. Άλλωστε δίκαιος δεν είναι αυτός που δεν μπορεί να είναι άδικος, αλλά εκείνος που ενώ έχει τη δυνατότητα να αδικήσει, επιλέγει να αδικηθεί. Αυτή είναι μια εξαιρετικά δύσκολη επιλογή (άλλωστε παραδοσιακά ο δρόμος της αρετής είναι δύσβατος) που αποδεικνύει το υψηλό ήθος, την εσωτερική ελευθερία και την προσήλωση του ανθρώπου σε ανώτερες αξίες και αρχές. Προϋποθέτει ανώτερο ήθος και φρόνημα, ηθικούς ενδοιασμούς, ευσυνειδησία και ακεραιότητα, που θέτει φραγμούς μπροστά στο δέλεαρ του πειρασμού, στην πρόκληση που συχνά δοκιμάζει τις ηθικές αντιστάσεις του ανθρώπου. Η ευκολία είναι η αδικία, ο εύκολος δρόμος της επιβολής στους άλλους που αποφέρει κέρδος, προσωπικό όφελος. Ωστόσο, ο πολιτισμός είναι η μακρόχρονη και επίπονη προσπάθεια του ανθρώπου να απαλλαγεί από την αγριότητα και τη βαρβαρότητα, να τιθασεύσει τα πάθη και τα κατώτερα ένστικτα με τη συμβολή της παιδείας και της οργανωμένης νομοθετικά κοινωνικής ζωής.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου