ΤΑ ΔΙΚΑΙΩΜΑΤΑ ΤΩΝ ΓΥΝΑΙΚΩΝ

 

Two women running on the beach , P.Picasso ( wikipaintings)

 

Η ισότητα λόγω φύλου αναγνωρίζεται ως θεμελιώδες ανθρώπινο δικαίωμα. Τα δικαιώματα των γυναικών είναι ανθρώπινα δικαιώματα. Η πολιτική για την ισότητα πρέπει να διαποτίζει το σύνολο των πολιτικών. Αυτή είναι η επίσημη θέση. Ο 20ός αιώνας σημαδεύτηκε θετικά από τους αγώνες για την ισότητα των γυναικών στις αναπτυγμένες χώρες. Η ισότητα ανδρών και γυναικών περιβλήθηκε με το κύρος της συνταγματικής διάταξης, όπως και η ίση αμοιβή για ίση εργασία, ενώ η αναγνώριση των πολιτικών δικαιωμάτων των γυναικών έγινε κανόνας, επιτρέποντας έτσι στις γυναίκες να γίνουν ορατή και υπολογίσιμη πολιτική δύναμη.

Χρειάστηκαν δεκαετίες έντονων γυναικείων αγώνων για να μπορέσουν οι Ελληνίδες να αποκτήσουν δικαίωμα ψήφου.  Για πρώτη φορά ψήφισαν στις δημοτικές εκλογές της 11ης Φεβρουαρίου 1934. Εκλογικό δικαίωμα δεν δόθηκε σε όλες, αλλά μόνο σε όσες είχαν κλείσει τα 30 χρόνια και διέθεταν τουλάχιστον απολυτήριο Δημοτικού. Στους εκλογικούς καταλόγους της Αθήνας γράφτηκαν μόλις 2.655 κυρίες, από τις οποίες ψήφισαν τελικά μόνο 439

  Επίσης η προστασία της μητρότητας διαπέρασε το θεσμικό πλαίσιο, ιδιαίτερα την εργατική νομοθεσία.

Στη χώρα μας το Σύνταγμα του 1975, η κύρωση το 1983 της Σύμβασης του ΟΗΕ για την εξάλειψη κάθε μορφής διάκρισης σε βάρος των γυναικών (1979), η αναθεώρηση του οικογενειακού δικαίου /πχ. κατάργηση της προίκας (1983), που ανέδειξε τη γονική μέριμνα αντί της πατρικής εξουσίας, η νομιμοποίηση της άμβλωσης (1986), καθώς και η ενσωμάτωση στην ελληνική νομοθεσία των κοινοτικών οδηγιών κατήργησαν πολλές αναχρονιστικές διατάξεις και έπληξαν νοοτροπίες ταπεινωτικές για τις γυναίκες

Ο ΘΕΣΜΟΣ ΤΗΣ ΠΡΟΙΚΑΣ

Ο θεσμός της προίκας είναι ταπεινωτικός για τη γυναίκα και επιβεβαιώνει την εξάρτηση της από τον άντρα. Κι αυτό είναι αλήθεια. Γιατί ο αστικός κώδικας, ρυθμίζοντας την προίκα, δεν καθιερώνει απλώς υποχρέωση του πατέρα (κι ύστερα απ' αυτόν, της μητέρας) να εφοδιάσει την κόρη του με τα απαραίτητα περιουσιακά εφόδια, για να μην είναι εξαρτημέ­νη από την (καλή ή κακή) θέληση του άντρα. Προίκα, όπως λέει ο αστικός κώδι­κας, είναι η περιουσία (κινητά και ακίνητα) που δίνει η γυναίκα ή κάποιος άλλος (συνήθως ο πατέρας της) στον άντρα «προς ανακούφισιν των βαρών του γά­μου». Τα βάρη αυτά, σύμφωνα με μια άλλη διάταξη, είναι αποκλειστική υποχρέω­ση του άντρα.

Λοιπόν, αν δε γίνει ιδιαίτερη συμφωνία (και συνήθως δε γίνεται), ο άντρας αποκτάει την κυριότητα των μετρητών χρημάτων και των κινητών που δόθηκαν ως προίκα. Η γυναίκα δεν έχει κανένα ενεργό δικαίωμα πάνω σ' αυτά. θα έχει, αν λυθεί ο γάμος της, για να της επιστραφεί. Σ' όλη τη διάρκεια του γάμου η προίκα δεν είναι δική της περιουσία, αλλά περιουσία του άντρα. Αν πάλι δίνεται ως προίκα κάποιο ακίνητο (λ.χ. το διαμέρισμα που θα μείνει το ζευγάρι, ένα χωράφι η ένα οικόπεδο, κλπ.) τότε εφόσον δεν έγινε διαφορετική συμφωνία, με την οποία ο άντρας να γίνεται κύριος των προικώων, περιορίζεται στη διοίκηση και επικαρπία, και η γυναίκα αποκτάει τη λεγόμενη ψιλή κυριότητα, δηλαδή μια ιδιοκτησία που είναι απογυμνωμένη από κάθε άμεσο δικαίωμα και έχει φαλκιδευ­τεί στην απλή προσδοκία, αν κάποτε λυθεί ο γάμος, τότε να ενεργοποιηθεί. Σ' όλη τη διάρκεια του γάμου, ο άντρας αποφασίζει αν θα νοικιάσουν το προικώο ή θα το κρατήσουν για δική τους χρήση. Αυτός εισπράττει τα μισθώματα, αυτός τα εισοδήματα από τους συγκομιζόμενους καρπούς του χωραφιού. Αυτός κάνει τις αγωγές εναντίον των καταπατητών. Με δυο λόγια: Αυτός είναι ο αφέντης. Στη γυναίκα δεν πέφτει λόγος.

Γίνεται έτσι φανερό, ότι με το θεσμό της προίκας, η έννομη τάξη επιβεβαι­ώνει και συντηρεί τη μειονεκτική θέση της γυναίκας απέναντι στον άντρα. Απο­ξενωμένη από την περιουσία της και από τα αντίστοιχα εισοδήματα, η γυναίκα είναι υποχρεωμένη να σκύβει το κεφάλι σε κάθε καπρίτσιο του άντρα, ενώ, πα­ράλληλα, δεν έχει τα μέσα για να δοκιμάσει τις δικές της δυνάμεις μέσα στην οικονομική και κοινωνική ζωή της χώρας, σαν να μην ήταν ισότιμη με τους άντρες, αλλά δεύτερης κατηγορίας ανθρωπάκι, κατάλληλη για τη λάτρα του σπιτι­ού, για την επίβλεψη των ανήσυχων παιδιών.                                                Κ. Ε. Μπέης

 

Η ΕΠΙΤΡΟΠΗ ΤΩΝ ΕΥΡΩΠΑΪΚΩΝ ΚΟΙΝΟΤΗΤΩΝ εκτιμά :

- ότι η εργασία για τις γυναίκες αποτελεί το θεμέλιο λίθο της αυτοδιάθεσης και του αυτοπροσδιορισμού τους

- ότι η ανεπιθύμητη συμπεριφορά σεξουαλικού χαρακτήρα ή άλλη συμπεριφορά βασιζόμενη στη διαφορά φύλου που επηρεάζει την αξιοπρέπεια γυναικών και ανδρών κατά την εργασία, περιλαμβανόμενης της συμπεριφοράς ιεραρχικά ανωτέρων και ομοιοβάθμων, είναι απαράδεκτη και μπορεί, υπό ορισμένες συνθήκες, να είναι αντίθετη στην αρχή της ίσης μεταχείρισης κατά την έννοια των άρθρων 3, 4 και 5 της οδηγίας ΕΟΚ του Συμβουλίου της 9ης Φεβρουαρίου 1976 περί εφαρμογής της αρχής της ίσης μεταχείρισης ανδρών και γυναικών όσον αφορά την πρόσβαση στην απασχόληση, την επαγγελματική κατάρτιση και προώθηση καθώς και τις συνθήκες εργασίας , άποψη που υποστηρίζεται από νομολογία σε ορισμένα κράτη μέλη - η συμβουλευτική επιτροπή ίσων ευκαιριών μεταξύ γυναικών και ανδρών, στη γνώμη της της 20ής Ιουνίου 1988, συνέστησε ομόφωνα ότι θα πρέπει να διατυπωθεί σύσταση και να συνταχθεί κώδικας συμπεριφοράς σχετικά με τις σεξουαλικού χαρακτήρα παρενοχλήσεις στο χώρο εργασίας που θα αφορούν τις παρενοχλήσεις αμφοτέρων των φύλων -

Κοινοτική οδηγία για τα θεμελιώδη δικαιώματα των εργαζομένων σχετικά με την ίση μεταχείριση ανδρών και γυναικών προβλέπει, μεταξύ άλλων, ότι πρέπει να ενταθούν οι ενέργειες που εξασφαλίζουν την ίση μεταχείριση ανδρών και γυναικών σε θέματα πρόσβασης στην εργασία, αμοιβής, συνθηκών εργασίας, κοινωνικής προστασίας, παιδείας, επαγγελματικής εκπαίδευσης και σταδιοδρομίας.

Επίσης κοινοτική οδηγία του 1992 στοχεύει στη διασφάλιση της υγείας /ασφἀλειας κατά την εργασία των εγκύων, λεχώνων και γαλουχουσών γυναικών

 

            ΠΑΡΑΒΙΑΣΕΙΣ ΤΩΝ ΔΙΚΑΙΩΜΑΤΩΝ ΤΩΝ ΓΥΝΑΙΚΩΝ

- Η βία λόγω φύλου είναι μοχλός κοινωνικού ελέγχου των γυναικών και αντανακλά τις σχέσεις εξουσίας ανάμεσα στα φύλα. Η βία υπονομεύει τα ανθρώπινα δικαιώματα των γυναικών και βρίσκεται στον αντίποδα της ισότητας. Είναι πολύμορφη (φυσική, ψυχολογική, σεξουαλική), είναι παντού (στο σπίτι, στην εργασία, στην κοινωνία). Ο αγώνας για την εξάλειψή της είναι διαρκής προτεραιότητα.

Δυστυχώς , όμως και σήμερα, εξακολουθούν να παρατηρούνται φαινόμενα που καταδεικνύουν ότι, ακόμη και στο λεγόμενο αναπτυγμένο και πολιτισμένο κόσμο, οι ανδροκρατούμενες αντιλήψεις και νοοτροπίες δεν έχουν ξεπεραστεί με αποτέλεσμα πολλές γυναίκες, να πέφτουν θύματα ενδοοικογενειακής βίας, εκμετάλλευσης εμπορίου σάρκας ή σεξουαλικής παρενόχλησης ή σεξιστικών αντιλήψεων και στερεοτύπων που δύσκολα αποδομούνται. Σε πολλές χώρες, επίσης οι γυναίκες βιώνουν τις συνέπειες των θρησκευτικών παραδόσεων και των πολιτισμικών ιδιομορφιών.

- Κάθε λεπτό μία γυναίκα χάνει τη ζωή της λόγω επιπλοκών κατά τη διάρκεια της γέννας
- Τα 2/3 των αναλφάβητων ενηλίκων στον κόσμο είναι γυναίκες
- Μία στις τέσσερεις γυναίκες στον κόσμο δεν μπορεί να διαβάσει και να γράψει
- Σε κάθε προσφυγικό πληθυσμό τo 50% περίπου των προσφύγων είναι γυναίκες και κορίτσια

-Το 70% του πληθυσμού που ζει σε συνθήκες έσχατης φτώχειας είναι γυναίκες
-Τα 2/3 των αναλφάβητων ενηλίκων στον κόσμο είναι γυναίκες
-To 80% των προσφύγων είναι γυναίκες και παιδιά
- Οι γυναίκες καλλιεργούν το 80% των χωραφιών, ενώ κατέχουν μόλις το 1% της γης.

- Είδος βίας, ειδεχθής μορφή της και καλά οργανωμένη εστία του διεθνούς εγκλήματος είναι η εμπορία γυναικών και η καταναγκαστική πορνεία. Έχει αποκτήσει εκρηκτικές διαστάσεις, καθώς αξιοποιεί τη δυνατότητα για δικτύωση που δημιουργεί η παγκοσμιοποίηση και εκμεταλλεύεται τα μεταναστευτικά ρεύματα. Είναι λάθος να θεωρείται ότι η μετανάστευση προκαλεί την εμπορία, ενώ συμβαίνει το αντίθετο.

- Δημιουργήθηκε χάσμα μεταξύ νομικής (de jure) ισοτιμίας και πραγματικής (de facto) ισότητας. Ιδιαίτερα, η ανισότητα αυτή φαίνεται από τη μικρή συμμετοχή των γυναικών στη δημόσια πολιτική ζωή και ιδίως στα κέντρα λήψης των πολιτικών αποφάσεων. Η υποαντιπροσώπευση των γυναικών στην πολιτική ζωή χαρακτηρίζει μέχρι σήμερα τη δημοκρατία και τους θεσμούς της και φυσικά συνιστά μια αναπηρία του πολιτικού συστήματος
- Οι γυναίκες και τα κορίτσια βιώνουν τη φτώχεια με πολύ διαφορετικό τρόπο από ό,τι οι άντρες και τα αγόρια. Εκτός από την έλλειψη τροφής, καθαρού νερού, στέγης ή δουλειάς οι γυναίκες υποφέρουν λόγω του φύλου τους καθημερινά από αδικίες και διακρίσεις. Οι διακρίσεις αυτές οφείλονται στη φτώχεια αλλά και τη διαιωνίζουν δημιουργώντας για τις γυναίκες του αναπτυσσόμενου κόσμου έναν φαύλο κύκλο φτώχειας.

- Η ημέρα της γυναίκας γιορτάζεται κάθε χρόνο στις 8 Μαρτίου. Η ημερομηνία επιλέχθηκε με αφορμή μια μεγάλη διαμαρτυρία γυναικών που έγινε στις 8 Μαρτίου 1857 στην Νέα Υόρκη των ΗΠΑ όπου εργάτριες κλωστοϋφαντουργίας βγήκαν στους
δρόμους ζητώντας καλύτερες συνθήκες εργασίας

- Επιπρόσθετα, η ισότητα των δύο φύλων ακόμα δεν ανα­γνωρίζεται και οι γυναίκες κακοποιούνται με βάναυσο τρόπο, καθώς δε θεωρούνται αυτόνομα και αξιοσέβαστα όντα. Οι γυναίκες επίσης είναι τα αφανή θύματα της δεκαετίας του '90. Από την εποχή του Αριστοτέλη, ο οποίος βλέπει τη γυναίκα ως «άνδρα λειψό», ως τον Φρόιντ, ο οποίος επικεντρώνει τη γυναικεία σεξουαλικότητα στην επιθυμία του πέους που λείπει και από εκεί στην κλειτοριδεκτομή και στις μπούργκες των σύγχρονων μουσουλμανικών κοινωνιών η γυναίκα παραμένει εν πολλοίς ον δεύτερης κατηγορίας. Ακόμη και αν η Ιδρυτική Χάρτα των Ηνωμένων Εθνών (1945) και η Παγκόσμια Διακήρυξη των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου (1948) κατοχύρωναν την ισότητα των δύο φύλων, παρά τις κατακτήσεις της γαλλικής, της αμερικανικής και της ρωσικής επανάστασης, η γυναίκα εξακολουθεί να υφίσταται σε ολόκληρο τον κόσμο καταπίεση - είτε αυτή εκφράζεται με τον λιθοβολισμό (στις αραβικές χώρες) είτε με το τράφικινγκ  (παγκοσμιοποιημένο δουλεμπόριο γυναικών) και τη σεξουαλική κακοποίηση. Κάθε χρόνο, σύμφωνα με έρευνες, περισσότερα από ένα εκατομμύριο βρέφη πεθαίνουν, επειδή γεννιούνται κορίτσια. Ως πρόσφυγες, οι γυναίκες συχνότερα από τους άνδρες υφί­στανται κατάφωρες παραβιάσεις των δικαιωμάτων τους.