ΠΟΔΟΣΦΑΙΡΟ - ΧΟΥΛΙΓΚΑΝΙΣΜΟΣ

Μολονότι η νέα μορφή βίαιης συμπεριφοράς δεν εμφανίστηκε ταυτόχρονα στα ευρωπαϊκά κράτη, παρατηρήθηκε ότι η εκδήλωση του χουλιγκανισμού παρουσιάζει κάποια κοινά χαρακτηριστικά.

Σε γενικές γραμμές αυτό που χαρακτηρίζει τον χουλιγκανισμό στην σύγχρονη του μορφή είναι η ποιοτική μεταβολή των επεισοδίων και η χωρική μετατόπιση της βίαιης συμπεριφοράς των φιλάθλων.

Παρόλο που οι επιθέσεις εναντίων των διαιτητών και των ποδοσφαιριστών, κατά την διάρκεια των ποδοσφαιρικών συναντήσεων, δεν έπαψαν ποτέ να αποτελούν μια μορφή βίας, το κύριο χαρακτηριστικό των επεισοδίων εντοπίζεται στην αποσυσχέτισή τους από την εξέλιξη του ποδοσφαιρικού αγώνα.

Τα επεισόδια μεταξύ αντιπάλων οπαδών εκδηλώνονται πλέον εκτός γηπέδων πριν την έναρξη ή/και μετά το τέλος των συναντήσεων και χαρακτηρίζονται από τον υψηλό βαθμό προετοιμασίας, οργάνωσης και σοβαρότητας. Οι συμπλοκές μεταξύ οπαδών και αστυνομίας αυξάνονται σε τέτοιο βαθμό ώστε στα μέσα της δεκαετίας του 80 να χαρακτηριστούν με τον όρο « αντάρτικο πόλεων ».        του Διαμαντή Μαστρογιαννάκη.

ΑΙΤΙΑ

Ψυχολογικοί παράγοντες:

- Ψυχολογικά χαρακτηριστικά των εφήβων (ιδιαίτερα των αγοριών), που επιζητούν την αίσθηση της δυνατής συγκίνησης, της σύγκρουσης, της αμφισβήτησης απέναντι στις Αρχές και της προσωπικής ανεξαρτησίας. Τα περισσότερα από τα χαρακτηριστικά αυτά είναι έκδηλα προπάντων στους εφήβους της εργατικής τάξης, για τους οποίους το πρότυπο της αρρενωπότητας,

-  Η έλλειψη κατανόησης και το αίσθημα αποξένωσης, σε συνδυασμό και με τη φυσιολογική τάση για δυνατές συγκινήσεις των ατόμων αυτής της  ηλικίας, τους παρακινούν να αναζητήσουν ψυχολογική κάλυψη ανάμεσα στους  συνομηλίκους τους.

- Η ανάγκη του ατόμου να ενταχθεί σε μια ομάδα, να ταυτιστεί ιδεολογικά και ψυχολογικά με άλλους ομοϊδεάτες οπαδούς, κοινή πίστη και δράση = ενίσχυση αυτοπεποίθησης, δύναμη μέσα στην απρόσωπη ομάδα, εκτόνωση, φυγή από μια απογοητευτική πραγματικότητα, ψευδαίσθηση εξουσίας και δύναμης, ανευθυνότητα, τυφλή βία

- Τα νεαρά αυτά άτομα αναζητούν ομάδες συνομηλίκων στις οποίες μπορούν να αφιερωθούν

ολοκληρωτικά και από όπου μπορούν να αντλήσουν ένα αυξημένο αίσθημα ότι και οι ίδιοι αξίζουν κάτι.

- Η ΨΥΧΟΛΟΓΙΑ ΤΟΥ ΟΧΛΟΥ: Οι ποδοσφαιρικοί αγώνες, με την ατμόσφαιρά τους αυτή της έντονης αγωνίας, του ανταγωνισμού και της σύγκρουσης, καθώς και με όλες εκείνες τις τελετουργίες και τα «τυπικά» των μαζικά συντονισμένων αντιδράσεων (ανέμισμα σημαιών, επίδειξη κασκόλ της ομάδας, δυνατά χειροκροτήματα και ρυθμικά συνθήματα ή τραγούδια) είναι, ίσως, ο καλύτερος χώρος για να αποδράσουν τα παιδιά αυτά από τη ρουτίνα της καθημερινής ζωής και να απολαύσουν την απόλυτη συγκίνηση. Μέσα στο πλαίσια αυτό της ψυχολογίας του πλήθους, παρατηρείται μια αίσθηση ομαδικής ανωνυμίας  και ανευθυνότητας , μια τάση μιμητισμού και μια διάχυση της ευθύνης, μπορεί να οδηγήσει σε οχλαγωγία και επεισόδια.

βλ. Το έργο του Γουστάβου Λεμπόν (1895) σχετικά με την ακαταμάχητη επιρροή του πλήθους στα άτομα (ομοιομορφία συναισθηματικών αντιδράσεων και διαμόρφωση κοινών απόλυτων στάσεων θετικού και αρνητικού χαρακτήρα απέναντι σε φίλους και εχθρούς)

- Ο εξευτελισμός των αντιπάλων και η συνακόλουθη αναγνώριση της ανωτερότητας της δικής τους ομάδας μπορεί να τους δώσει μια ευκαιρία για να ξαναβρούν τη χαμένη ισορροπία τους, ιδιαίτερα όταν κερδίζει η ομάδα τους. Υπερτερεί η ανάγκη υπεράσπισης της αγαπημένης, συνήθως τοπικής, ομάδας που παρακάμπτει τις όποιες ηθικές αναστολές και την απαξία της βίαιης πράξης= ταύτιση με την ομάδα, βίαιη εκτόνωση παθών

- Από τη μελέτη του κοινωνικού προφίλ των νεαρών χούλιγκαν προκύπτουν ως συνήθη χαρακτηριστικά: η κακή σχολική επίδοση, η πρόωρη εγκατάλειψη του σχολείου και ένταξη στην αγορά εργασίας, οι κακές ή δυσλειτουργικές σχέσεις με συμμαθητές, η χρήση τοξικών εθιστικών ουσιών, εν γένει παράγοντες προβληματικής κοινωνικοποίησης

(ΠΗΓΗ: Η ΒΙΑ ΣΤΑ ΕΛΛΗΝΙΚΑ ΓΗΠΕΔΑ, ΜΕΤΑΞΥ ΘΕΩΡΙΑΣ ΚΑΙ ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑΣ)

Ø  Ανεργία, υποαπασχόληση νέων, προσωπικά και κοινωνικά αδιέξοδα, απογοήτευση, διάψευση προσδοκιών, δυσμενείς οικονομικές συνθήκες = εκτόνωση της συσσωρευμένης ενέργειας, της πικρίας /οργής στο γήπεδο, στον αντίπαλο, στα όργανα αστυνόμευσης, διέξοδος, αυτοεπιβεβαίωση

Ø  Σύγχρονη εποχή: κρίση αξιών, απουσία ιδανικών και υγιών οραμάτων, ισοπεδωτικά πρότυπα καταναλωτικής κοινωνίας, κυριαρχία του ανταγωνισμού και των απαξιών = το ποδόσφαιρο είναι η νέα πίστη και «θρησκεία», το υποκατάστατο της πολιτικής δράσης των σημερινών νέων

Ø  Βιομηχανική – τεχνοκρατική εποχή που ευνοεί τη μαζοποίηση, την τυποποίηση, την αποπροσωποποίηση της ζωής

Ø  Χαμηλό μορφωτικό επίπεδο, πνευματική υποβάθμιση, έλλειψη υγιούς πνευματικής ζωής και πνευματικών αντιστάσεων

Ø  Σύγχρονες συνθήκες ζωής: άγχος, πίεση, αυξημένες απαιτήσεις = ο φανατισμός λειτουργεί για τους νέους ως «βαλβίδα εκτονωτικής διαφυγής»

Ø  Αθλητικός τύπος: υποδαυλίζει τα «φίλαθλα» πάθη με προκλητικούς τίτλους , τη δημοσίευση εμπρηστικών δηλώσεων και τη διάδοση φημών για στημένους αγώνες και εξαγορασμένους διαιτητές, αποθεώνει τους παίκτες , υιοθετεί τη φιλοσοφία και την αισθητική των οργανωμένων οπαδών της ομάδας που υποστηρίζει.

Ø  Οικονομικά συμφέροντα που λυμαίνονται το χώρο του αθλητισμού και έντεχνα υποδαυλίζουν το φανατισμό των νεαρών οπαδών

Ø  Πολιτικά συμφέροντα: προσπάθεια μαζοποίησης του λαού, αποπροσανατολισμού του από ουσιωδέστερα προβλήματα, προσπάθεια επιβολής της κατευθυνόμενης ακρισίας. Όσοι ελέγχουν τις ποδοσφαιρικές ομάδες, έχουν μεγάλη δύναμη επιρροής στους οπαδούς και ασκούν πιέσεις στην πολιτική ηγεσία

Ø  Η παραμέληση του αθλητισμού στο πλαίσιο του σημερινού σχολείου και η έλλειψη ενδιαφέροντος για την καλλιέργεια υγιούς αθλητικού πνεύματος στους μαθητές

ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ – ΛΥΣΕΙΣ

Ø  Ελληνικός χώρος: η διοργάνωση μεγάλων αθλητικών γεγονότων πρέπει να αποτελε εφαλτήριο για την προώθηση του αθλητικού ιδεώδους και την καλλιέργεια του υγιούς φίλαθλου πνεύματος

Ø  Αυστηρή νομοθεσία που θα καταστέλλει συναφή φαινόμενα βίας στα γήπεδα, επιβολή προστίμων στις διοικήσεις ομάδων /παραγόντων που υποθάλπουν τον χουλιγκανισμό

Ø  Αθλητική παιδεία = αθλητισμός για όλους, κοινωνική διάσταση του αθλητισμού

Ø  Όχι μονόπλευρη προβολή του ποδοσφαίρου αλλά ισότιμη προώθηση όλων των αθλημάτων

Ø  Η άθληση στο πλαίσιο της εκπαίδευσης: καλλιέργεια της αγάπης για τον αθλητισμό που δεν επιτρέπει την ανάπτυξη της νοσηρής τάσης για φανατισμό και οπαδοποίηση

Ø  Ανθρωπιστική καλλιέργεια, άμιλλα = «Νους υγιής εν σώματι υγιεί»

Ø  Πολιτεία – κράτος: επενδύσεις στην υλικοτεχνική υποδομή του αθλητισμού = σε όλες τις περιοχές, περιφερειακή ανάπτυξη, αθλητικές εγκαταστάσεις = κυψέλες νέων με υγιή ενδιαφέροντα

Ø  Εξυγίανση του ποδοσφαίρου, αποσύνδεση από αντιαθλητικούς ιδιοτελείς παράγοντες που βλέπουν στο άθλημα μια ακόμη κερδοφόρο πηγή

Ø  Κοινωνικοποίηση, πολιτικοποίηση των νέων

 

Γιατί μας συνεπαίρνει το ποδόσφαιρο

Σχολ. βιβλ.σελ.167   ΠΕΡΙΛΗΨΗ

Ø  Το Μουντιάλ, η διοργάνωση του Παγκόσμιου Κυπέλλου Ποδοσφαίρου, αποτελεί κορυφαίο αθλητικό γεγονός óô παγκόσμια κλίμακα, κάτι που δημιουργεί απορία για τους λόγους για τους οποίου το ποδόσφαιρο και όχι κάποιο άλλο άθλημα μονοπωλεί διεθνώς το ενδιαφέρον όλου του κόσμου. Το ερώτημα μπορεί να απαντηθεί αν υπολογίσουμε ότι η σημερινή κοινωνία είναι μαζική και παγκόσμια , το ίδιο και ο χαρακτήρας της διασκέδασης– και óô αυτό συνδράμει ο μαζικός χαρακτήρας των μέσων πληροφόρησης αλλά και με τη μαζικότητα της ζωής των μεγάλων πόλεων. Επίσης το ποδόσφαιρο περισσότερο από κάθε άλλο άθλημα κερδίζει την αγάπη του κοινού, γιατί προσφέρει μοναδικό θέαμα που συνδυάζει εντυπωσιακές ατομικές επιδόσεις με ομαδικό συντονισμό και στρατηγική, σκληρότητα, αντοχή, τεχνική και ευφυία Επίσης προσφέρει συλλογική ταύτιση και γίνεται παιχνίδι που ευνοεί την ομαδοποιηση των μαζων, τη συλλογικη ταυτιση μέσα από μια συγκεκριμένη ομάδα, πρόσωπα – ποδοσφαιριστές. Ιδιαίτερα προσελκύει το ανδρικό κοινό: είναι ένα παιχνίδι ομαδικό και επιθετικό, προσφέρει έντονες συγκινήσεις, την υπερηφάνεια αλλά και την ταπείνωση, στοιχεία που συμπυκνώνουν συμβολικά το ρόλο που από καταβολής κοινωνίας έχει αναλάβει να διαδραματίζει το ανδρικό φύλο

1.      Ερωτήματα που θέτει ο συγγραφέας:

Ø  Πού οφείλεται η παγκοσμιότητα του ενδιαφέροντος που προκαλεί το Μουντιάλ, ένα αθλητικό γεγονός, που σε τελική ανάλυση δεν επηρεάζει τόσο καθοριστικά τη ζωή μας, όπως ένα σημαντικό πολιτικό ή οικονομικό γεγονός;

Ø  Γιατί το ποδόσφαιρο από όλα τα άλλα αθλήματα είναι αυτό που προκαλεί τέτοια συγκίνηση σε τόσους ανθρώπους σε όλο τον πλανήτη;

2.   Απαντήσεις στα ερωτήματα που θέτει ο συγγραφέας

Ø  Η σημερινή κοινωνία είναι μαζική και παγκόσμια

Ø  Σε αυτό συνδράμει και ο μαζικός – άμεσος χαρακτήρας των μέσων πληροφόρησης

Ø  Η διασκέδαση των πλατύτερων μαζών έχει μαζικό χαρακτήρα

Ø  Συνδέεται με τη μαζικότητα της ζωής των μεγάλων πόλεων από την εποχή της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας (ιπποδρόμιο-αμφιθέατρο) → η ψυχαγωγία του όχλου απαιτεί θέαμα βίαιης και σκληρής σύγκρουσης μεταξύ ατόμων ή ομάδων

Ø  Σήμερα ο κινηματογράφος και η τηλεόραση ικανοποιούν την ανάγκη του κοινού για μαζικού χαρακτήρα θεάματα

Ø  Τεράστιας χωρητικότητας γήπεδα προσφέρουν θέαμα σε αναρίθμητους φιλάθλους

Ø  Αν και υπάρχουν κι άλλα θεαματικά ή και πιο σκληρά από το ποδόσφαιρο αθλήματα, εντούτοις μόνο αυτό συγκινεί τόσο πολύ σαν μια διεθνής «θρησκεία»

      ΓΙΑΤΙ ΜΟΝΟ ΤΟ ΠΟΔΟΣΦΑΙΡΟ:

Ø  Προσφέρει αναντίλεκτα μοναδικό θέαμα:συνδυάζει εντυπωσιακές ατομικές επιδόσεις με ομαδικό συντονισμό και στρατηγική

Ø  Συνδυάζει σκληρότητα, αντοχή, τεχνική και ευφυία

Ø  Προσφέρει συλλογική ταύτιση: η ομάδα ανάγεται σε κοινή ιδεολογία, σημαία, σύμβολο, κοινό σημείο αναφοράς  που ενώνει τους οπαδούς → ομάδα που αφομοιώνει όλους ανεξαιρέτως,  αφού κανείς δεν μπορεί να της αντισταθεί. Έτσι το ποδόσφαιρο γίνεται παιχνίδι που ευνοεί την ΟΜΑΔΟΠΟΙΗΣΗ ΤΩΝ ΜΑΖΩΝ, τη ΣΥΛΛΟΓΙΚΗ ΤΑΥΤΙΣΗ μέσα από μια συγκεκριμένη ομάδα, πρόσωπα – ποδοσφαιριστές.

Ø  Ιδιαίτερα προσελκύει το ανδρικό κοινό: είναι ένα παιχνίδι ομαδικό και επιθετικό, προσφέρει έντονες συγκινήσεις, την υπερηφάνεια αλλά και την ταπείνωση, στοιχεία που συμπυκνώνουν συμβολικά το ρόλο που από καταβολής κοινωνίας έχει αναλάβει να διαδραματίζει το ανδρικό φύλο

Ø  Ποδόσφαιρο και εθνική συνοχή: παράγοντας ενοποιητικός για τις κοινωνίες

ΔΙΑΦΟΡΕΣ ΨΥΧΑΓΩΓΙΑΣ – ΔΙΑΣΚΕΔΑΣΗΣ

Ø  ΨΥΧΑΓΩΓΊΑ = ψυχή + άγω= αγωγή της ψυχής, καλλιέργεια και ανάταση της ψυχής μέσα από έργα και δραστηριότητες υψηλής αισθητικής, μορφωτικής και ηθικής αξίας

Ø  ΔΙΑΣΚΕΔΑΣΗ= διασκεδάννυμι= διασκορπίζω = ανέμελη ενασχόληση με θεάματα και δραστηριότητες που ανώδυνα απομακρύνουν τις έγνοιες και τα προβλήματα